ควันตัมใช้ทำอะไร

⭕️ ⭕️ ⭕️

ตั้งใจจะปิดจ๊อบเรื่องควันตัมตั้งแต่อาทิตย์ที่แล้วครับ แต่ปิดไม่ลง เพราะมี FC ถามมาว่า ควันตัมนี่ ใช้ทำอะไร ตอนแรกผมก็ตอบแบบครอบจักรวาลอย่างเดียวกับที่ ไมเคิล ฟาราเดย์ ตอบ เมื่อมีคนถามหลังจากที่เขาได้พบว่า เมื่อเอาโลหะตัดผ่านสนามแม่เหล็ก จะมีกระแสไหลในโลหะนั้น ว่า มันใช้ทำอะไรได้บ้าง ฟาราเดย์ ก็ตอบได้น่ารักมาก ว่า “ยังไม่รู้เหมือนกัน” แปลว่า ก็ต้องคอยดูกันต่อไป จนกระทั่งเราได้มีเครื่องกำเนิดไฟฟ้า (generator) และไดนาโม (motor) มาใช้กันเกลื่อนในทุกวันนี้

แต่ก็ยังอุตส่าห์มีคำถามจากพรรคพวก ต่ออีกว่า แล้วควันตัมนี่ เปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตชาวบ้านแค่ไหน และอย่างไรบ้าง

ก็เลยต้องยอม ลองไปค้นดูว่า พวกกูรูด้านควันตัมเขามีคำตอบเรื่องนี้อย่างไร

เราอาจจะมัวไปตื่นเต้นกับเรื่องประหลาดๆของควันตัมที่เราไม่คุ้น เช่นเรื่อง การมีหลายสถานะในเวลาเดียวกัน (superposition) หรือการพัวพันกันไม่ว่ามันจะไกลกันแค่ไหน (entanglement)

เขาบอกว่า อันที่จริง ผู้คนในปัจจุบันก็ใช้เทคโนโลยีด้านควันตัมมานานแล้วละ ไม่ว่าจะรู้ตัวหรือไม่ก็ตาม เพราะไม่มีใครมาบอกว่า มันคือเทคโนโลยีด้านควันตัม

ลองดูสัก 5 ตัวอย่างนี้สิครับ

เรื่องแรก คอมพิวเตอร์ ไง อย่าบอกนะครับ ว่าไม่รู้จัก

เครื่องในของคอมพิวเตอร์ มีสิ่งที่เรียกว่า ชิป หรือวงจรเบ็ดเสร็จ เสมือนกับว่ามีทรานซิสเตอร์เป็นพันล้านตัวทำหน้าที่เหมือนสวิทช์ปิดเปิดเป็นพันล้านสวิทช์ต่อวินาที แทนค่าตัวเลข 0 กับ 1 บนแผ่นซิลิกอนนั้น ก็ใช้เทคโนโลยีควันตัม แทนที่จะใช้ตัวทรานซิสเตอร์จริงๆแบบสมัยโบราณ เอาพลังงานต่ำสุด (ground state) ของอิเล็กตรอนแทน 0 และพลังงานที่สูงขึ้น (energetic state) แทน 1 ในมือถือเราก็หนีไม่พ้น มีตัวพวกนี้อยู่เพียบ

เรื่องที่สอง พวกเราก็คุ้นอีกแหละ ทีวีจอแบนไง เลิกใช้ทีวีรุ่นเก่า ที่มีจอเป็นแบบเครื่องยิงอิเล็กตรอนอยู่ข้างหลัง (CRT : cathode ray tube) ที่หนักมาก กลายมาเป็นจอแบน (LED : light emitted diode) รวมทั้งจอคอม และจอมือถือด้วย ซึ่งจอมือถือระบบสัมผัสนี่ก็มีพิเศษขึ้นไปอีกในการใช้เทคโนโลยีควันตัม แต่ยังไม่เคยได้ยินใครเรียกว่า อุโมงค์ควันตัม เพราะมันคือ “quantum tunneling” เพราะในโลกควันตัม ถึงแม้จะมีกำแพงขวางกั้น แต่คลื่นฝั่งหนึ่ง อาจจะไปปรากฏอยู่อีกฝั่งหนึ่งของกำแพงได้ อนุภาคจากฝั่งหนึ่งจึงอาจทะลุไปอยู่อีกฝั่งหนึ่งเหมือนมันลอดอุโมงค์ไป ดังนั้น เมื่อเราเอานิ้วเขี่ยจอมือถือ อิเล็กตรอนจากปลายนิ้วเราจึงอาจทะลุจอเข้าไปเขี่ยภาพต่างๆใต้จอนั้นได้ ส่วนจอ LED ธรรมดานั้น ก็เป็นการเพิ่มพลังงานวงรอบนอกให้กับอิเล็กตรอนด้วยไฟฟ้า มันจึงยกระดับเพิ่มขึ้นในเชิงควันตัม พอมันลดระดับตกกลับไปที่เดิม จึงคายพลังงานออกมาเป็นคลื่นแสง (photon)

เรื่องที่สาม จะกลับกับเรื่องที่สองที่เอาแสงออกมา แต่คราวนี้เป็นเรื่องของเอาแสงเข้าไป นั่นคือ จอรับภาพของกล้องดิจิตอลนั่นเอง ที่เอาแสงจากการถ่ายภาพเข้าไปเก็บไว้ในรูปแบบของอิเล็กทรอนิกส์ จะบอกว่า ฟิล์มถ่ายรูปโกดัก เจ๊งเพราะควันตัม ก็ย่อมได้

เรื่องที่สี่ เป็นอุปกรณ์พกพาที่บรรดาครูบาอาจารย์ หรือผู้ที่จะต้องบรรยายทั้งหลาย ไม่ว่าจะนำเสนองาน หรือนำเสนอสินค้า อาจจะเคยสัมผัสกันมาบ้าง นั่นคือ เครื่องชี้เลเซอร์ (laser pointer) เจ้าตัวนี้เป็นการเอาไฟฟ้าเข้าไปแล้วได้คลื่นแสงความถี่เดียวออกมาเป็นลำยาวสำหรับชี้เป้า ที่ใช้กันทั่วไป จะเป็นลำแสงสีแดงอันเกิดจากการใช้ก๊าซฮีเลียมและก๊าซนีออนผสมกัน อิเล็กตรอนวงรอบนอกของฮีเลียม มีพลังงาน 20.61 eV (electron volt) เชื่อมต่อกับอิเล็กตรอนวงรอบนอกของนีออน เมื่อได้รับพลังงานไฟฟ้า จะกระโดดขึ้นไปนิดหนึ่ง เป็น 20.66 eV  แล้วตกกลับลงมาที่ 18.7 eV พร้อมกับปล่อยคลื่นแสง (photon) สีแดงออกไป

เรื่องที่ห้า จีพีเอส (GPS: Global Positioning System) ไงครับ เดี๋ยวนี้กลายเป็นเรื่องธรรมดาไปแล้ว มันจึงกลายเป็นอุปกรณ์ติดรถบางรุ่น หรือในมือถือของเราสำหรับผู้ที่ไม่อยากหลงทางทั้งหลาย เพราะระบบจีพีเอสนี้สามารถที่จะบอกตำแหน่งของเราได้อย่างเป๊ะๆ ซึ่งหัวใจของระบบนี้คือนาฬิกาที่จะต้องเที่ยงตรงที่สุดในโลก คลาดเคลื่อนไม่เกิน 1 วินาที ต่อ 1 ล้าน 4 แสนปี อันเป็นผลพวงของควันตัมเทคโนโลยี ที่ใช้นาฬิกาอะตอม ให้ความถี่ 9,192,631,770 Hz จากวงรอบการ “ปั่นขึ้นปั่นลง” (เรียกให้งงเล่น จากคำว่า spin up และ spin down) ของธาตุซีเซียม (caesium) ถึงแม้เราจะไม่ได้พกพานาฬิกาอะตอมนี้ในกระเป๋าของเรา แต่มันก็มีในระบบดาวเทียมที่เรารับสัญญาณมา

นั่นคือของ 5 อย่างที่เราพกพา ใช้อยู่ในชีวิตประจำวัน โดยเราอาจจะไม่รู้ว่า มันใช้เทคโนโลยีควันตัม นั่นยังไม่นับของที่ใหญ่ๆ ที่ยังไม่ได้กล่าวถึง ซึ่งก็เปลี่ยนวิถีชีวิตของคนเราเช่นเดียวกันอันเป็นผลมาจากเทคโนโลยีด้านควันตัม เป็นต้นว่า

แผงเซลล์แสงอาทิตย์ (solar panel)

เครื่องสแกนเอ็มอาร์ไอ (MRI scanner)

Scanning tunnelling microscope

การพัฒนายารักษาโรค (drug development)

และที่กำลังทำกันอยู่อย่างขะมักเขม้นในตอนนี้ หลายคนอาจจะเคยได้ยินได้ฟังมาบ้างแล้ว คือ คอมพิวเตอร์ควันตัม (quantum computer)

ก็ทิ้งเรื่องนี้เอาไว้พอเป็นกระสายให้คนที่อยากรู้ต่อไป บอกคร่าวๆก่อนก็ได้ว่า มันยังไม่ไปถึงไหน แค่เพิ่งเริ่มต้นเท่านั้น เช่น บิท (bit) ในคอมพิวเตอร์ธรรมดา ที่มีแต่ 0 กับ 1 ก็จะเป็น คิวบิท (qubit) ในคอมพิวเตอร์ควันตัม ที่เป็นทั้ง 0 และ 1 (superposition) ถ้ามี 2 คิวบิท ก็จะมี 00, 01, 10, 11 ในเวลาเดียวกัน คือมี 4 positions หรือ 2 ยกกำลังสอง ซ้อนทับกันอยู่ ปัจจุบัน คอมพิวเตอร์ควันตัมของกูเกิ้ล (Google) มีอยู่เพียง 72 คิวบิท (IBM มีมากกว่านี้หน่อย) ดูว่าเยอะใช้ได้ใช่ไหมครับ คือตั้ง 2 ยกกำลัง 72 แต่มันยังห่างไกลเป้าหมายที่จะใช้งานได้จริงอีกมากมาย เพราะต้องใช้เป็นล้านคิวบิท … อีกนานครับ

ดังนั้น ที่มีผู้คนเคยวิตกกันว่า ความลับหรือความมั่นคงของข้อมูล (data security) ในอินเตอร์เน็ตของพวกเรา จะถูกเจาะ (crack) ด้วยควันตัมคอมพิวเตอร์อย่างง่ายดายนั้น ผู้เชี่ยวชาญด้านควันตัมคอมพิวเตอร์ปลอบใจว่า สบายใจได้ ยังไม่มีทางเป็นไปได้ … ภายใน 30 ปีนี้

สบายใจอยู่ดีๆ ยังอุตส่าห์ตบท้ายด้วยเงื่อนเวลาอีกแน่ะ - เฮ้อ!  ๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-10-23

ควันตัมชาวบ้าน

⭕️ ⭕️ ⭕️

เดิม ตั้งใจจะรายงานเรื่องการประกาศรางวัลโนเบลในสัปดาห์ที่ผ่านมา เพียงเท่านั้น ก็เลยแตะเรื่องควันตัมเข้าไปหน่อย เพราะเป็นเรื่องที่ได้รับรางวัล (ตั้งใจสะกดคำว่า ควันตัม อย่างนี้ ไม่ได้เผลอเขียนผิดจากที่ส่วนใหญ่เขาเขียนกันว่า ควอนตัม หรอกครับ คือเป็นความดื้อส่วนตัว ที่เห็นว่า มันมาจากคำว่า quantum มันไม่ใช่ quontum นี่นา)

มีพรรคพวกบอกมาว่า ขอต่อเรื่องควันตัมอีกหน่อย แต่ขอแบบชาวบ้านๆ เพราะยัง งง อยู่ (ไม่เพียงแต่คนอ่านจะ งง ยอมรับว่า คนเขียนยัง งง เลยครับ)

ควันตัมแบบชาวบ้าน จึงขอยืดคำไปอีกนิดว่า ควันตัมที่ชาวบ้าน งง ละกัน แล้วเราก็มาถกแถลงกันในกลุ่มคนที่ งง อยู่ด้วยกันนี่แหละ เพราะคนที่ไม่งงเขาก็ไม่ค่อยพูด (เหมือนกับทางพระที่บอกว่า พระอริยะ จะไม่เอ่ยถึงการบรรลุแล้ว เพราะเป็นเรื่องที่ตัวเองรู้อยู่คนเดียว)

ความจริง ถ้าไม่คิดมาก ว่า มันเป็นไปได้อย่างไร เอาแค่มีคนคิดสิ่งของบางอย่างมาให้เราใช้ เราก็ใช้ไป ก็ง่ายดี ไม่ปวดหัวด้วย ไม่ว่าจะเป็นของเล็กๆ ใช้ในบ้านหรือสำนักงาน เช่นเครื่องชี้เลเซอร์ (laser pointer) ไปจนถึงของใหญ่ๆ (แต่บ้านเรายังไม่มี) เช่น โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ก็หนีไม่พ้นที่จะต้องทำความเข้าใจในเรื่องควันตัม ไม่งั้นก็สร้างมันขึ้นมาไม่ได้

สิ่งใหญ่ๆ ไกลเกินตัว เช่น โลก และจักรวาล เป็นบ่อเกิดของจินตนาการที่กว้างไกลไม่สิ้นสุด แต่ก็ยังมีบางคนยอมเสียเวลาทั้งชีวิตคิดต่อเนื่อง และส่งต่อกันมาหลายรุ่น เริ่มมาตั้งแต่ยุคของ นิวตัน อันเป็นเรื่องของ อนุภาค และ สสาร

แต่นั่นยังไม่น่า งง มากกว่าของเล็กๆ ที่มองไม่เห็น และไม่มีทางมองเห็น เพราะมันเล็กกว่าความยาวคลื่นแสงที่ใช้มองเสียอีก อันเป็นเรื่องของ คลื่น และ พลังงาน

เรามีการศึกษาเรื่องปลายทางทั้งสองด้าน คือ อนุภาค-คลื่น หรือ สสาร-พลังงาน ความจริงแล้ว ยังมีสิ่งที่ลึกลับ ดำมืด ที่จนบัดนี้ก็ยังไม่มีใครรู้อยู่อีกอย่าง นั่นคือ รอยต่อ ระหว่างสองด้านนั้น

เช่นเมื่อเราใช้ไฟฟ้าใส่เข้าไปในเครื่องชี้เลเซอร์ (input electron to laser pointer) แล้วได้แสงความถี่เดียวออกมา (output photon)

หรือการเปลี่ยนสสารของยูเรเนียม เป็นพลังงานนิวเคลียร์

เรารู้ต้นทาง และปลายทาง แต่เรายังไม่รู้กลางทางนะครับ

ความที่ยังไม่รู้กลางทาง มันจึงยังเชื่อมต่อกันไม่ได้ระหว่าง ฟิสิกส์คลาสสิก (clasical physics จะเรียกว่า ฟิสิกส์โบราณ ก็เกรงใจ) กับ ฟิสิกส์ควันตัม (quantum physics) คือต่างคนต่างก็อธิบายเรื่องของตัวเองไป ใข้อธิบายข้ามฝั่งไม่ได้ คือจะรวมเป็นทฤษฎีเดียวกันยังไม่ได้ นั่นเอง

เราคุ้นเคย และอยู่ในโลกของอนุภาคและสสาร ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งของชิ้นโตๆ แถมมีทฤษฎีที่คุณปู่นิวตันช่วยอธิบายให้พอเข้าใจ แต่กระนั้น เมื่อมีคุณลุงไอน์สไตน์ เสนอแนวทางของทฤษฎีที่เราไม่คุ้น เช่นทฤษฎีสัมพันธภาพ เราก็เริ่ม งง แม้จะเป็นเรื่องมองเห็นได้ สัมผัสได้ เพียงแต่เป็นเรื่องที่ค่อนข้างสุดโต่งไปหน่อย อย่างของที่วิ่งเร็วมากๆ (เช่นดาวเทียม) หรือสิ่งที่มีมวลมหาศาล (เช่นโลกหรือดวงอาทิตย์) ดังนั้น ย่อมไม่แปลก ถ้าจะ งง ในเรื่องที่มองเห็นไม่ได้ สัมผัสไม่ได้ ต้องอาศัยจินตการล้วนๆ กับสิ่งที่เล็กมากๆ ภายในอะตอม ที่เรียกว่า ควันตัม

โลกที่ใหญ่ เกี่ยวกับเรื่องของ สสาร และอนุภาค ส่วนโลกที่เล็ก เกี่ยวกับเรื่อง พลังงาน และ คลื่น

ที่เรียกว่า คลื่น เอาเข้าจริง คนทั่วไปก็จะไปนึกถึงคลื่นบนผิวน้ำ หรืออะไรเทือกนั้น เป๋ออกไปอีก มันไม่ใช่ครับ เป็นการเปรียบเทียบให้มันคล้ายกัน (analogy) เท่านั้นเอง มันเป็นคลื่นทางคณิตศาสตร์ (wave function) ต่างหากครับ (และมันมีจริงหรือเปล่าก็ไม่รู้)

กระบวนการตรวจสอบ หรือตรวจวัด ในการทดลองทั้งหลายแหล่นั้น คือการนำเอาสิ่งลึกลับ ในโลกของควันตัม ผ่านพรมแดนรอยต่อข้ามมาอยู่ในโลกธรรมดาที่เรารู้จัก ที่เราเห็นได้ สัมผัสได้

แล้ว wave function มันก็จะหายไป

นั่นคือการเปลี่ยนจากคลื่น มาเป็นอนุภาค

การทดลองที่รู้จักกันดีในหมู่นักฟิสิกส์ด้วยกัน คือการทดลองกับอิเล็กตรอน ว่ามันเป็นคลื่น หรือเป็นอนุภาค

มันเป็นได้ทั้งคู่แหละครับ

เมื่อมันอยู่ในโลกควันตัม มันก็เป็นคลื่น แต่พอเราพยายามจะตรวจจับมัน มันก็ข้ามพรมแดนแห่งความลึกลับ ออกมาให้เราตรวจจับได้ กลายเป็นอนุภาค ให้เราวัดมวลมันได้ วัดประจุได้ วัดสปินได้ (spin เป็นเทอมทางคณิตศาสตร์นะครับ ไม่ใช่ลูกข่าง) เช่นมันวิ่งผ่านสนามแม่เหล็กแล้วมันวิ่งเป๋ขึ้น (spin up) หรือเป๋ลง (spin down)

แต่เมื่อมันยังอยู่ในโลกของควันตัมนั้น มันมีสภาพการปั่นขึ้นปั่นลงในเวลาเดียวกัน ที่มีการตั้งชื่อเรียกเป็นทางการให้พวกเรา งง กันเล่นว่า “superposition” เพราะมันเป็นเรื่องของโอกาสของความน่าจะเป็น (probability)

ถ้าเขียนเป็นกราฟ ให้โอกาสสูง อยู่บน โอกาสต่ำ อยู่ล่าง จะพลอตกับตัวแปรอะไรก็แล้วแต่ เราก็จะเห็นฟังก์ชั่นของความน่าจะเป็นนี้เป็นลูกคลื่น ขึ้นๆลงๆ (wave function)

โลกของควันตัม ที่เป็นโลกของความน่าจะเป็น จึงเป็นคลื่น

เช่นเรายิงลำอิเล็กตรอนผ่านช่องเล็กๆ ให้มันไปกระทบจอด้านหลัง ตรงไหนโดนมาก จึงเป็นบริเวณที่มีความเป็นไปได้สูง ตรงไหนไม่ค่อยโดน เป็นบริเวณที่มีความเป็นไปได้ต่ำ

และนี่จึงเป็นที่มาของการทดลองที่ถูกอ้างถึงมากที่สุด คือการยิงอิเล็กตรอนผ่านร่องเล็กๆ 2 ช่องคู่กัน เพื่อพิสูจน์ว่า อิเล็กตรอนที่เป็นอนุภาค คือมีมวลนั้น บทจะแสดงตนว่าเป็นคลื่น ก็เป็นได้เหมือนกัน

คืออนุภาค หรือสสาร ถ้ามี 2 ตัว เคลื่อนที่ตรงไปข้างหน้า ก็จะไม่กวนกัน ต่างคนต่างวิ่ง ถ้าเอาปืนมายิงผ่านช่องเล็กๆ 2 ช่องซ้ายขวา กระสุนก็จะกระทบเป้า 2 กลุ่ม ซ้ายหนึ่งกลุ่มที่ผ่านช่องซ้าย และขวาอีกหนึ่งกลุ่ม ที่ผ่านช่องขวา

แต่ถ้าใช้ปืนอิเล็กตรอน (electron gun : อย่างที่มีในจอทีวีสมัยโบราณ ที่ยิงจากข้างหลัง มากระทบจอทีวีข้างหน้า) เอามายิงผ่านช่องเล็กๆ 2 ช่องเหมือนกัน ให้ไปชนจอ แต่แทนที่มันจะชนจอแค่ 2 กลุ่ม ซ้าย-ขวา มันกลับมีบริเวณถูกชน และไม่ถูกชน สลับกันไปทั้งทางซ้ายและทางขวา เหมือนทางม้าลายข้ามถนน

เช่นเดียวกันกับการเอาแสงมาส่องผ่าน 2 ช่อง ไปที่จอรับแสงข้างหลัง ก็จะเห็นเป็นแถบ มืด-สว่าง สลับกันไปเช่นเดียวกัน

อาการนี้ เป็นอาการของ คลื่น 2 คลื่น “กวน” กัน เหมือนอย่างเช่นคลื่นน้ำวิ่งเข้าฝั่ง ชนกำแพงกั้นคลื่นที่มีช่องเปิดอยู่ 2 ช่อง มันจะกลายเป็น 2 คลื่น ซ้าย-ขวา “กวน” กัน เมื่อมันกระทบฝั่ง จึงมีทั้งบริเวณที่คลื่นสูงมาก กับคลื่นต่ำ เรียงสลับกันไป ทั้งนี้เพราะ เมื่อคลื่นสูง รวมกับคลื่นสูง จะกลายเป็นคลื่นสูงมาก แต่ถ้าคลื่นสูง รวมกับคลื่นต่ำ มันจะหักล้างกัน

การ “กวน” กัน ที่เป็นเอกลักษณ์ของความเป็นคลื่นนี้ เรียกว่า “interference”

ดังนั้น เรื่องของควันตัม ที่ดูแปลกใหม่นี้ มีเรื่องหลักๆแค่ 3 เรื่องที่ดูจะย้อนแย้งความเข้าใจโดยทั่วไป ก็คือ …

interaction

superposition และ …

entanglement

เรื่อง entanglement หรือการจับคู่กันในโลกของควันตัม ที่เมื่อดูหรือตรวจวัดสถานะหรือสภาพของตัวหนึ่ง อีกตัวหนึ่งจะแสดงสถานะหรือสภาพเป็นอีกอย่างหนึ่งทันที ไม่ว่ามันจะอยู่ห่างไกลกันแค่ไหนก็ตาม ดังที่เป็นเรื่องที่ได้รับรางวัลโนเบลไปเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว

ส่วน interaction คือการกวนกันของคลื่น ดังที่กล่าวมาแล้ว

เหลืออีกตัวหนึ่ง คือ superposition คือการมีสถานะสภาพมากกว่าหนึ่งอย่างอยู่ตลอดเวลาในโลกของควันตัมที่ไม่มีอะไรแน่นอน

ผมนึกออกแล้ว ว่า จะแทนคำว่า superposition แบบไทยๆ ด้วยอะไร … ปั่นแปะ ไงครับ

ถ้าเราหมุนเหรียญอยู่ เหรียญนั้นจะมีความเป็น หัว กับ ก้อย อยู่ในเวลาเดียวกัน แต่เมื่อใดที่เราต้องการจะดู ก็ต้องตบให้มันหยุดหมุน เมื่อเปิดออกดูก็จะเห็น ว่าเป็นหัว หรือเป็นก้อย

ปั่นแปะ หรือ โยนหัวโยนก้อย ที่ใช้ก่อนการแข่งกีฬาระดับโลกเช่นฟุตบอล ว่าใครจะอยู่ฝั่งไหนก่อน จึงใช้หลักการเดียวกับควันตัมนี่แหละครับ

เรื่องปั่นแปะ พอจะถือว่าเป็น ควันตัมสำหรับชาวบ้านได้ไหมนี่ ๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-10-16

สนามบินแห่งแรกของประเทศไทย

หลายคนอาจเข้าใจว่า สนามบินดอนเมือง คือสนามบินแห่งแรกของประเทศ แต่ที่จริงแล้วก่อนสนามบินดอนเมืองจะก่อตั้งขึ้น มีสนามบินอีกแห่งหนึ่งที่ตั้งอยู่ใจกลางกรุงเทพฯ เป็นพื้นที่ที่เครื่องบินลำแรกได้ลงจอดยังพื้นดินของสยามประเทศเมื่อ 111 ปีที่แล้ว

ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 17 ธันวาคม พ.ศ. 2446 ออวิลล์และวิลเบอร์ สองพี่น้องตระกูลไรต์ (Wilbur & Orville Wright) ได้ทดลองการบินด้วยเครื่องบินสำเร็จเป็นครั้งแรกของโลก ที่รัฐนอร์ทแคโรไลนา ประเทศสหรัฐอเมริกา

ถึงแม้ว่าจะเป็นการบินบนอากาศนานเพียง 12 วินาที แต่ก็เป็นจุดเริ่มต้นของการเดินทางอันรวดเร็ว ที่เชื่อมต่อคนทั้งโลกให้เข้าถึงกันได้อย่างรวดเร็ว

8 ปีต่อมา ในปี พ.ศ. 2454 เครื่องบินลำแรกก็ได้เหินฟ้ามาลงจอดยังประเทศสยาม โดยระหว่างวันที่ 2-8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2454 นายชาร์ลส์ แวน เดน บอร์น (Charles Van Den Born) นักบินชาวเบลเยียม ได้นำเครื่องแบบอังรีฟาร์มัง 4 (Henry Farman IV) เข้ามาแสดงการบินที่กรุงเทพฯ เป็นครั้งแรก โดยเครื่องบินลำนี้ถือเป็นลำแรกที่ได้ลงจอดบนแผ่นดินสยาม

การแสดงการบินครั้งนี้เกิดขึ้นโดยชาวต่างชาติที่อาศัยอยู่ในกรุงเทพฯ ได้ร่วมกันวางแผนนำเครื่องบินมาจัดแสดง

อย่างไรก็ตาม แม้กรุงเทพฯ จะมีภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่ม ไม่มีสิ่งก่อสร้างขนาดใหญ่ หรือภูเขาสูงชัน แต่สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่ก็เป็นท้องนา ท้องร่อง มีน้ำท่วมขัง ไม่เหมาะแก่การขึ้นลงของเครื่องบิน

ถือเป็นโชคดีที่นาย Karl Offer ซึ่งเป็นผู้ประสานงานกับ Societe d’ Aviation Extreme Oriente ที่จะนำเครื่องบินมาสาธิตในภาคพื้นเอเชียอาคเนย์ เป็นสมาชิกของราชกรีฑาสโมสร (Royal Bangkok Sport Club) หรือสนามม้าสระปทุม เล็งเห็นว่าพื้นที่กลางลู่วิ่งของสนามม้านั้นเป็นลานเรียบ โล่งกว้าง ไม่มีสิ่งกีดขวาง และมีพื้นดินหนาแน่นมากพอจะรองรับน้ำหนักของเครื่องบินได้

ด้วยเหตุนี้ “สนามบินสระปทุม” สนามบินแห่งแรกของสยามจึงได้ถือกำเนิดขึ้น

การแสดงการบินครั้งแรกเป็นที่ตื่นตาตื่นใจของคนในสมัยนั้น เพราะคนส่วนใหญ่เคยได้ยินเพียงเรื่องเล่าหรือเห็นภาพถ่ายคนที่บินได้เหมือนกับนก

การปรากฏตัวของเครื่องบินจริงๆ จึงเป็นที่กล่าวขวัญของคนหมู่มาก

เนื่องจากการแสดงการบินได้รับความสนใจอย่างแพร่หลาย ราชกรีฑาสโมสรจึงต้องเตรียมการเพื่อรับผู้ชมจำนวนมากที่ต้องการจะมาเข้าชมการแสดงในขณะนั้น

โดยเปิดทางเข้าใหม่ถึง 15 จุด สร้างสะพานใหม่ถึง 4 สะพาน เพื่อข้ามคูน้ำรอบสโมสร รวมถึงสร้างโรงจอดเครื่องบินชั่วคราวกลางสนามกอล์ฟอีกด้วย

การแสดงการบินครั้งแรกนี้กลายเป็นข่าวใหญ่ในหน้าหนังสือพิมพ์บางกอกไทม์ (Bangkok Times) หนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษในสยาม เนื่องจากเย็นวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2454 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรการบิน พร้อมด้วยราชวงศ์ และบุคคลสำคัญของประเทศอีกหลายคน

เช่น จเรการช่างทหารบก นายพลเอก เจ้าฟ้ากรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช เสนาบดีกระทรวงกลาโหม

นอกจากการแสดงการบินแล้ว ชาวสยามและชาวต่างชาติในประเทศสยามก็ยังได้มีโอกาสบินขึ้นฟ้าไปพร้อมกับนักบิน โดยต้องเสียค่าโดยสารคนละ 50 บาท โดยมีผู้โดยสารคนแรกเป็นชาวต่างชาติชื่อว่านาย F. Bopp

สำหรับผู้โดยสารชายชาวไทยคนแรกนั้นไม่ปรากฏหลักฐานชัดเจนว่าคือนายพลเอก เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถฯ เสนาธิการทหารบก หรือนายพลเอก กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน แต่ผู้โดยสารหญิงคนแรกคือพระชายา นายพลเอก เจ้าฟ้ากรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช

หลังจากการแสดงการบินครั้งแรกนี้เอง ประเทศสยามจึงเล็งเห็นถึงความสำคัญของการบิน และตระหนักถึงยุทธศาสตร์ใหม่ของการป้องกันประเทศ จึงได้ส่งนายทหารไปศึกษาวิชาการบินที่ประเทศฝรั่งเศส พร้อมทั้งจัดหาเครื่องบินจำนวน 8 ลำ เพื่อใช้สำหรับกิจการการบินในประเทศ

นักบินชาวสยาม 3 คน ได้จบการศึกษาและทดลองบินต่อหน้าชาวสยามเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2456 โดยสถานที่จัดแสดง ยังคงเป็นสนามบินสระปทุมเช่นเดิม

หลังจากการบินในประเทศครั้งแรกผ่านไปได้ด้วยดี เมื่อผ่านไปได้ระยะหนึ่งสนามบินสระปทุมเริ่มคับแคบเกินกว่าจะรองรับกิจการการบินที่เติบโตขึ้น ทางกองทัพบกจึงได้วางแผนก่อสร้างสนามบินสำหรับใช้ทางการทหารโดยเฉพาะ ได้พิจารณาพื้นที่ที่กว้างขวาง ไม่มีน้ำท่วมถึง และอยู่ห่างพระนครพอสมควร

จนในที่สุดก็ได้พื้นบางส่วนของกรมรถไฟที่อยู่ห่างจากสนามบินสระปทุมไปทางทิศเหนือประมาณ 22 กิโลเมตร ตั้งอยู่ในเขตบางเขน ซึ่งเป็นที่ดอนเหมาะแก่การขึ้นลงของเครื่องบิน

โดยเที่ยวบินปฐมฤกษ์ได้ขึ้นบินเมื่อเช้าวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2457 ที่สนามบินสระปทุม และเป็นเที่ยวบินสุดท้ายของสนามบินแห่งนี้ โดยได้ลงจอดเป็นเที่ยวบินแรกของสนามบินดอนเมือง

หลังจากนั้นในวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2457 ได้มีการจัดตั้งกรมการบินทหารบกเข้ามาดูแลกิจการการบินของประเทศสยาม ซึ่งได้สร้างรากฐานอันมั่นคงให้กับกิจการการบินของประเทศ

ปัจจุบันสนามบินสระปทุมหรือราชกรีฑาสโมสร ยังคงตั้งอยู่ใจกลางเมืองย่านราชดำริ มิได้สูญหายไปตามกาลเวลาเหมือนกับสถานที่อื่นๆ เพียงแต่ประวัติการใช้สถานที่นี้เป็นสนามบิน อาจไม่ได้เป็นเรื่องที่หลายคนได้รับรู้เท่านั้นเอง

สีวัน

⭕️ ⭕️ ⭕️

รุ้งเจ็ดสี กับการมีเจ็ดวันในหนึ่งสัปดาห์ เท่ากันพอดี และไทยเรามีสีวัน แล้วสีวันจะเป็นสีรุ้งหรือเปล่า

โบราณทีเดียว หลายร้อยปีมาแล้ว ไทยเรายังไม่มี "สีของวัน" แต่มีการสวมเสื้อผ้า "สีตามวัน" โดยเฉพาะอย่างยิ่งเวลาที่จะไปรบทัพจับศึก ตามตำราพิชัยสงคราม หลายคนคงเคยได้ยินคำกลอนของเก่า ที่ว่า …

๏ อนึ่งภูษาผ้าทรงณรงค์รบ

ให้มีครบเครื่องเสร็จทั้งเจ็ดสี

วันอาทิตย์สิทธิโชคโฉลกดี

เอาเครื่องสีแดงทรงเป็นมงคล

เครื่องวันจันทร์นั้นควรสีนวลขาว         

จะยืนยาวชันษาสถาผล

อังคารม่วงช่วงงามสีครามปน

เป็นมงคลขัตติยาเข้าราวี

เครื่องวันพุธสุดดีด้วยสีแสด

กับเหลือบแปดปนประดับสลับสี

วันพฤหัสจัดเครื่องเขียวเหลืองดี

วันศุกร์สีเมฆหมอกออกสงคราม

วันเสาร์ทรงดำจึงล้ำเลิศ

แสนประเสริฐเสี้ยนศึกจะนึกขาม

หนึ่งพาชีขี่ขับประดับงาม

ให้ต้องตามสีสรรพ์จึงกันภัย ฯ

สวัสดิรักษา

พระสุนทรโวหาร (ภู่)

(สวัสดิรักษา เป็นบทประพันธ์ที่สุนทรภู่ใช้ถวายการสอนสมเด็จเจ้าฟ้าอาภรณ์พระเจ้าลูกยาเธอ ในรัชกาลที่ 2)

ต่อมา มีการเปลี่ยนสีประจำวันมาเป็นสีสันที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน คือ วันอาทิตย์สีแดง วันจันทร์สีเหลือง วันอังคารสีชมพู วันพุธสีเขียว วันพฤหัสบดีสีแสด วันศุกร์สีฟ้า วันเสาร์สีม่วง สันนิษฐานว่าเริ่มเกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อมีการรับธรรมเนียมตะวันตกเข้ามา (จาก ไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย)

เรื่องสีวันของไทยเรา มีการเน้นย้ำชัดเจนมากขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 เมื่อมีพระราชนิยมกำหนดให้พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชบริพาร สวมใส่เสื้อผ้าสีตามวัน ทำให้ประชาชนทั่วไปปฏิบัติตามไปด้วย

คติของสีเครื่องแต่งกายให้ละม้ายสีกายของเทพประจำวันที่เราเอาคติมาจากฮินดูนั้น เป็นไปได้ที่เราใช้คำที่ค่อนข้างจะกำกวม เช่น นวลขาว ม่วงคราม แสดเหลือบ เขียวเหลือง เมฆหมอก รวมทั้งสีที่ออกแนวเศร้าโศก คือ ดำ จึงมีการปรับเปลี่ยนจากสีโบราณเป็นสีสมัยใหม่ดังนี้ คือ

อาทิตย์ สีแดง (Hindu : red) ไม่เปลี่ยน

จันทร์ นวลขาว (Hindu : light grey) เปลี่ยนเป็นสีสว่างเหมือนกัน คือ เหลือง

อังคาร ม่วงคราม (Hindu : red pink) เปลี่ยนเป็นเฉดม่วงเหมือนกันคือ ชมพู

พุธ แสดเหลือบ (Hindu : green) เปลี่ยนตามคติฮินดู เป็นสีเขียว

พฤหัส เขียวเหลือง (Hindu : yellow) เปลี่ยนเป็น แสด (สลับกับพุธ)

ศุกร์ เมฆหมอก (Hindu : blue white)เปลี่ยนเป็นสีใกล้เคียงกันตามคติฮินดู คือ ฟ้า

เสาร์ ดำ (Hindu : blue indigo) เปลี่ยนเป็นม่วง

ลองมาดูสีรุ้งกันบ้าง

เริ่มต้นด้วยคนดัง คือ นิวตัน (Newton) ที่พยายามแยกนับสีรุ้งให้ได้ 7 ที่เขาถือว่าเป็นเลขมงคล คือ red orange yellow green blue indigo violet และครูวิทยาศาสตร์บ้านเราสอนเรียกกลับทางว่า ม่วง คราม น้ำเงิน เขียว เหลือง แสด แดง

ปัจจุบัน มีการเรียกสีรุ้งปรับจากนิวตันใหม่นิดหน่อย เป็น red orange yellow green cyan blue violet

ก่อนที่จะนำไปเทียบกับ สีวัน มาดูคุณลักษณะของ สีรุ้ง ทั้ง 7 นี้กันก่อนนะครับ

อย่างที่รู้กันอยู่ว่า สีรุ้ง คือ สีในช่วงที่มนุษย์มองเห็นที่แยกจากแสงสีขาวของดวงอาทิตย์ ซึ่งเป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (electromagnetic wave) โดยมีความต่างกันเพียงอย่างเดียว คือ ความยาวคลื่น

มนุษย์เห็นสีของแสงเฉพาะในช่วงคลื่นที่มีความยาว 380-750 นาโนเมตร (nm : nanometer) เท่านั้น สั้นกว่านี้ และยาวกว่านี้ มองไม่เห็น

จึงมีการแบ่งช่วงคลื่นดังกล่าวนี้ออกเป็น 7 ส่วน เพื่อให้ลงพอดีกับสีรุ้งทั้ง 7 ของนิวตัน ดังนี้

สี (color) ความยาวคลื่น (nm)

ม่วง (violet) 380-450

น้ำเงิน (blue) 450-485

ฟ้า (cyan) 485-500

เขียว (green) 500-565

เหลือง (yellow) 565-590

ส้ม (orange) 590-625

แดง (red) 625-750

เมื่อพิจารณาไล่เรียงสีไปทีละวันเทียบเคียงกับสีรุ้ง จะเห็นว่า มีสีวันอยู่สีหนึ่ง ที่ไม่มีในสีรุ้ง … สีชมพู ของวันอังคารครับ !!

ทั้งนี้เพราะ ไม่มีคลื่นแสงความถี่ไหนเลยที่ออกมาเป็นสีชมพู แต่เป็นสีที่สมองมนุษย์จินตนาการหรือสร้างขึ้นมาเมื่อเซลล์รับสีของแสงในลูกตาของเรารับคลื่นแสงที่มีความยาวคลื่นสั้นสุด กับยาวสุด เข้ามาในเวลาเดียวกัน

เซลล์รับสีในลูกตาของเรา (cone cell) มีสามชนิด เพื่อรับสีของแสงช่วงคลื่นต่างๆ คือ ช่วงคลื่นยาว (L cone cell) กลาง (M cone cell) และคลื่นสั้น (S cone cell) อันเป็นต้นแบบคลื่นแม่สีของแสงสามอย่าง คือ แดง (R : red) เขียว (G : green) และน้ำเงิน (B : blue) ในการสร้างทีวีสี หรือจอคอมพิวเตอร์ที่เป็นสี ซึ่งจะมีตัวสร้างสีแค่สามอย่างนี่แหละ แต่สว่างมากน้อยต่างกันออกไป ทำให้เกิดสีต่างๆครบทุกสีที่ตาเราสามารถเห็นได้

ตาคนเรา ไม่ได้สมบูรณ์แบบเหมือนเครื่องจักร ดังนั้น ความถี่ของคลื่น หรือความยาวของคลื่น (เหมือนกันน่ะแหละ จะเรียกยังไงก็ได้ เพราะมันเป็นส่วนกลับซึ่งกันและกัน) ของเซลล์รับสีเขียว (G) จึงไม่ได้อยู่กึ่งกลางเป๊ะระหว่าง สีแดง (R) และสีน้ำเงิน (B) แต่เขียวมันจะเป๋ไปรวมหมู่อยู่ใกล้ๆกับแดง กลายเป็นสองแรงแข็งขัน เมื่อรวมกันเห็นเป็นสีเหลือง จะสว่างสดใส (luminance) และสีที่มีความไวต่อสายตามากที่สุด (sensitivity) คือ สีเขียวอมเหลือง ความยาวคลื่น 555 nm ส่วนน้ำเงินอยู่เอกเทศตาเราจะมองไม่ค่อยออก

พูดง่ายๆก็คือ มนุษย์เราจะแยกเฉดสีเขียว (G) กับน้ำเงิน (B) ได้ยากกว่าการแยก เขียว (G) กับแดง (R)

ในภาษาพูดของไทยเราเกี่ยวกับสี จึงมักจะพูดว่า เขียวๆแดงๆ

ไฟจราจร ก็จะมีแต่ไฟเขียวไฟแดง ไม่มีไฟน้ำเงิน เพราะจะสับสนกับไฟเขียวได้ง่ายมาก

นักภาษาศาสตร์อังกฤษบางคนคิดการรวมคำว่า green กับ blue เป็นสี grue (เพิ่งเคยได้ยินเหมือนกัน) เหมือนกับเวียดนาม เขาจะเรียกสีเขียวกับน้ำเงินเหมือนกันว่า "xanh" แล้วก็มีคำขยายว่าหมายถึงอะไร เช่น

สีฟ้า xanh da trời (light blue skin of sky)

สีน้ำทะเล xanh dương, xanh nước biển, (deep blue of ocean)

สีเขียวใบไม้ xanh lá cây (color of leaves).

เห็นได้ชัดว่า ลำพังแต่คำเรียก บางครั้งก็สับสนในการสื่อสาร อย่างแค่คำว่า blue กับ violet ก็อลหม่านพอสมควร ว่าอะไรมันคือชื่อของสีความถี่สูงสุดที่มนุษย์มองเห็น

เขาจึงมีการสร้าง "ทฤษฎีสี" (color theory) ขึ้นมา จะได้สื่อสารกันรู้เรื่อง สร้างระบบเรียกเฉดสี (hue) เป็นระบบตัวเลข โดยใช้จำนวนองศา (0-360) ของวงกลมนั่นเอง คือเหมือนกับเอาแถบสีรุ้งของแสง เฉพาะช่วงที่สายตามนุษย์มองเห็น มาขดจนเกือบเป็นวงกลม โดยเริ่มจากแดงเป็น 0 องศา แต่ต่อปลายติดกันไม่ได้ เพราะปลายสุดทั้งสองด้านนั้น คือแดงกับน้ำเงิน มันคนละสีกัน น้ำเงินจึงมาหยุดอยู่ที่ 240 องศา ตรงส่วนเชื่อม (240-360) นี่แหละที่เป็นส่วนของสีจินตนาการ คือมันไม่มีจริง แต่มันผสมกันเห็นเป็นสีที่สมองมนุษย์สร้างขึ้น

สีชมพู ก็อยู่บริเวณนี้แหละครับ

การผสมสี สมัยนี้มีคอมพิวเตอร์ยิ่งง่ายมาก มีครบทุกเฉดสีแน่นอน โดยใช้แหล่งกำเนิดสีสามสี คือ แดง (R : red) เขียว (G : green) น้ำเงิน (B : blue) แต่ละอันให้มีความสว่างต่ำสุดถึงสูงสุด ต่างกันถึง 256 ตำแหน่ง (16x16) คือเป็นศูนย์ (00) จนถึงความสว่างสูงสุด 255 (FF)

ใครที่มีพื้นฐานทางด้านคอมพิวเตอร์ คงรู้อยู่แล้ว แต่สำหรับคนที่คุ้นชินแต่เลขสิบตัวของเลขฐานสิบ (0…9) ก็ขอบอกเพิ่มเติมนิดหนึ่งว่า เลขฐาน 16 ในคอมพิวเตอร์ มีเลข 0123456789ABCDEF รวม 16 ตัว โดย F เป็นตัวเลขสูงสุด

และเขาก็ใช้เลขฐาน 16 นี่แหละครับ มาเป็นตัวบอกรหัสสี (color code) จะได้ไม่ต้องถกเถียงกันอีกว่า สีนี้เรียกว่าอะไร

สำหรับคนชอบคิดเลข ลองทายสิครับว่า ด้วยระบบรหัสสีนี้ สามารถแยกสีออกได้กี่สี … ?

ระบบรหัสสี มีรูปแบบ (format) เป็นดังนี้ คือ …

#RRGGBB

โดยความสว่างของสีแดง (RR) มีตั้งแต่ 00 ถึง FF รวม 256 ค่า รหัสสีแดง ที่สว่างเต็มที่ ก็คือ #FF0000

รหัสสีสีเขียว คือ #00FF00

และรหัสสีน้ำเงิน ก็คือ #0000FF

ส่วนสีเหลือง คอมพิวเตอร์สร้างด้วยการผสมสีแดงกับสีเขียวเข้าด้วยกัน จึงมีรหัสสีว่า #FFFF00

คงนึกออกนะครับว่า รหัสสีดำก็คือ #000000 และรหัสสีขาว ที่เกิดจากการรวมทุกสีเข้าด้วยกัน ก็คือ #FFFFFF

ดังนั้น ด้วยระบบรหัสสีดังกล่าว คอมพิวเตอร์จะสามารถแยกสีได้ทั้งหมด 256x256x256 = 16,777,216 สีครับ !! (ตาคนเราแยกได้ไม่ถึงแน่นอน)

ถ้าจะเรียงองศาของเฉดสี (hue angle) เพิ่มทีละ 60 องศา ให้ครบวงกลม จะเป็นดังนี้ครับ …

0 (360) องศา #FF0000 แดง

60 องศา #FFFF00 เหลือง

120 องศา #00FF00 เขียว

180 องศา #00FFFFฟ้า

240 องศา #0000FF น้ำเงิน บางคนเรียก ม่วง

300 องศา #FF00FF ชมพู

แบ่งได้ 6 สี พอดี แต่สัปดาห์มี 7 วัน จึงต้องเลือกมาอีกสีหนึ่ง ให้ครบเจ็ด และอย่างที่กล่าวแล้วว่า ตาคนเราสามารถแยกเฉดสีที่อยู่ใกล้ๆสีแดงได้ดีกว่า ดังนั้น สีที่อยู่ระหว่างแดงกับเหลือง (สีเขียวลดลงครึ่งหนึ่ง จาก FF เหลือ 80) จึงถูกเลือกเป็นสีที่เจ็ด คือ …

30 องศา #FF8000 ส้ม

ถ้าไปถามฝรั่งว่า ยูมี "สีวัน" (color of the day) ไหม ฝรั่งคงทำหน้างงๆ ยกเว้นพวกตำรวจในนครนิวยอร์ก ที่อาจจะรีบเข้ามากระซิบกระซาบว่า ยูรู้ได้ไง มันเป็นความลับนะ

ครับ ที่นิวยอร์ก มีตำรวจนอกเครื่องแบบด้วย ซึ่งเขาทำเนียน บางทีก็ทำตัวเหมือนพวกไร้บ้าน (homeless) จึงต้องมีเครื่องหมายให้รู้กัน เพราะตำรวจที่นั่นมีหลายเหล่า ไม่งั้นเดี๋ยวจะยิงกันเอง คือการใช้ "สี" ของเครื่องแต่งกาย เริ่มต้นเขาใช้สีของผ้าคาดหัว (headband) ต่อมาก็เพิ่มสีของเครื่องแต่งกายอย่างอื่นด้วย เช่น สายรัดข้อมือ (wristband) สีเสื้อยืด สีหมวก หรือสีรองเท้า ก็เหมือนกับบ้านเราที่เมื่อไหร่ก็ตามที่มีการปฏิวัติ ผมสังเกตเห็นทหารจะมีผ้าพันคอหรือผ้าพันแขน เป็นสีเดียวกัน เพื่อแสดงความเป็นพวกเดียวกัน

แต่นั่นเป็นสีเสื้อผ้าเพื่อการปฏิบัติการ ไม่ใช่สีของวันอย่างที่เรามี และเราเป็นเพียงหนึ่งในสองชาติที่มีสีของวัน …

แขกภารตะ กับ ไทย ครับ ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-05-08

เทคโนโลยี ปี’22

⭕️ ⭕️ ⭕️

ครบรอบปี ที่ สถาบันเทคโนโลยีแมสซาซูเซตส์ (Massachusetts Institute of Technology: MIT) จะเผยโฉม 10 เทคโนโลยีเปลี่ยนโลก (Breakthrough Technologies) กันอีกแล้ว ลองมาดูกันว่า ในปีนี้จะมีเรื่องอะไรกันบ้าง

หนึ่ง - อวสานของ password

หลายสิบปีมาแล้วที่พวกเราต้องใช้ password ในการทำโน่นทำนี่ในเน็ต และแล้ว เราก็จะมาถึงยุคที่ไม่จำเป็นต้องใช้มันอีกต่อไปแล้ว แต่จะใช้วิธีส่ง link เพื่อยืนยันตัวตนแทน ทาง email, push notification หรือการสแกนร่างกาย (biometric scan) ปลอดภัยและง่ายดี แถมไม่ต้องจำอีกด้วย

บริษัทหลักๆ ที่ทำเรื่องนี้คือ Microsoft, Google, Okta และ Duo

ที่มาของ password เริ่มมาตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ ‘60 เมื่อศาสตราจารย์ Fernando Corbató แห่ง MIT ได้พัฒนาระบบการแชร์คอมพิวเตอร์ ซึ่งต้องมีการป้องกันข้อมูลส่วนตัว อันเป็นที่มาของการใช้ password ซึ่งมีการใช้ระบบนี้กันต่อมาอีกหลายปี จนกลายเป็นมาตรฐานของการ login เพื่อเข้าใช้งาน

แต่โดยเนื้อแท้แล้ว การใช้ระบบ password นั้น มันไม่ได้ปลอดภัยสักเท่าไหร่เลย มันอาจจะถูกขโมย ถูกคาดเดา หรือไล่หาเอาจนเจอด้วยคอมพิวเตอร์ตัวแรงๆหน่อย ที่เรียกว่า "brute-forced" (เทียบเหมือนกับใช้กุญแจที่เป็นเลขรหัส 3 ตัว ที่ใช้ lock กระเป๋าเดินทาง ถ้าให้คนมานั่งหมุนตั้งแต่ 000 ถึง 999 มันก็ต้องเจอรหัสเปิดเข้าจนได้แต่นานหน่อย ส่วนคอมพิวเตอร์ ทำเดี๋ยวเดียว)

และคนส่วนมาก มักจะใช้ password ที่แย่ (คือเดาง่าย) และที่แย่หนักเข้าไปอีก คือ ใช้แล้วใช้อีก ไม่ยอมเปลี่ยน

ระบบจัดการ password อย่างเช่น Dashlane และ 1Password อาจช่วย track ตามให้ หรือแม้แต่เปลี่ยน password ที่แย่ๆ ให้ดีขึ้นมาหน่อยได้ แต่มันดีแค่ครึ่งทาง ดีที่สุดคือ เลิกระบบ password ไปเลย

สอง - การตามโควิดกลายพันธ์ุ

การระบาดของโควิด ทำให้มีการลงทุนหา "รหัสพันธุกรรม" กันอย่างมโหฬารไปทั่วโลก การมีระบบเฝ้าดูที่ดี จะช่วยให้ตรวจเจอสายพันธุ์ใหม่และแจ้งเตือนได้อย่างรวดเร็วทันใจ

ในกลุ่มผู้คนที่ตรวจพบโควิดโดยการตรวจวัดทางจมูก (nose swab) จะมีการสุ่มเลือกไปประมาณ 2% เพื่อนำไปเข้าเครื่องหารหัสพันธุกรรม (gene sequencing machine)

ผู้มีบทบาทหลักในเรื่องนี้ คือ GISAID, Nextstrain และ Illumina

สาม - แบตเตอรี่ระบบส่งไฟฟ้าที่ทนทาน

ทุกวันนี้ เราใช้พลังงานหมุนเวียน (renewable power) มากขึ้นเรื่อยๆ แต่ก็อย่างที่รู้กันว่า บางครั้งเมฆเยอะ แดดไม่แรงพอ แถมลมก็เอาแน่เอานอนไม่ได้ ลมอาจจะหยุดพัดเอาดื้อๆ จึงต้องมีการเก็บพลังงานไฟฟ้าที่ผลิตได้ ไว้ใช้ในภายหลัง ทางหนึ่งก็คือ เก็บไว้ในแบตเตอรี่นั่นเอง ล่าสุด อาจจะยังไม่มีใครนึกถึง เขาจะทำแบตเตอรี่จากวัตถุธาตุที่เราคุ้นกันดี ราคาไม่แพง คือ เหล็กครับ (iron-based battery)

โครงการที่ดำเนินการอยู่ตอนนี้ ทำโดยบริษัท ESS ในรัฐโอเรกอน สหรัฐอเมริกา สามารถเก็บพลังงานไฟฟ้าได้นาน 4~12 ชั่วโมง เริ่มทำมาตั้งแต่ปี 2021

อีกเจ้าหนึ่งก็คือ Form Energy แห่งรัฐแมสซาซูเซตส์ เริ่มลงทุน 240 ล้านเหรียญในปี 2021 แบตเตอรี่ของเขาเก็บได้ 100 ชั่วโมง และจะทำการติดตั้งชุดต้นแบบ ขนาดหนึ่งล้านวัตต์ ในรัฐมินเนโซตา กำหนดแล้วเสร็จในปี 2023

สี่ - เอไอ ช่วยออกแบบการพับโปรตีน

เกือบทุกส่วนในร่างกายเรา ทำขึ้นมาจากโปรตีนชนิดต่างๆ

โปรตีนนั้น คือ เส้นสายของกรดอะมิโน ม้วนพับ เป็น 3 มิติ ซึ่งทำให้มันมีคุณสมบัติแตกต่างกันออกไปเนื่องจากรูปแบบอันหลากหลาย

ถ้าให้คนเราคิดรูปแบบต่างๆ อาจใช้เวลาเป็นเดือนๆ จึงต้องใช้คอมพิวเตอร์หรือ เอไอ มาช่วย อย่างเช่น AlphaFold2 เป็นต้น

และมีความเป็นไปได้ที่จะให้เอไอมันช่วยออกแบบ ยา เพื่อไว้สู้กับโรคภัยชนิดต่างๆด้วย

ที่ทำกันอยู่ในตอนนี้ คือ DeepMind, Isomorphic Labs และ Baker Lab

ห้า - วัคซีนป้องกันมาเลเรีย

ทุกๆปี มีผู้คนเสียชีวิตจากมาเลเรีย มากกว่า 600,000 ราย ส่วนใหญ่เป็นเด็กเล็ก อายุน้อยกว่าห้าขวบ

เมื่อเดือนตุลาคมที่ผ่านมา วัคซีนป้องกันมาเลเรียตัวใหม่ของ GlaxoSmithKline ได้รับการรับรองจากองค์การอนามัยโลก หรือ WHO (World Health Organization) เป็นตัวแรก ซึ่งจะช่วยชีวิตเด็กๆได้หลายแสนคนต่อปี

หก - การรับรองธุรกรรมคริปโต

เวลาพูดถึงเงินคริปโต (cryptocurrency) หลายคนอาจทำหน้า งงๆ แต่พอบอกว่า บิตคอยน์ (Bitcoin) เริ่มมีคนพยักหน้ากันหงึกหงัก

สิ่งหนึ่งที่คู่กันมา คือการรับรองธุรกรรม (proof of stake) ซึ่งปัจจุบันใช้พลังงานคอมพิวเตอร์มหาศาลมาก (ใคร proof ได้ ก็ได้ Bitcoin ไปได้บ้าง จึงเทียบกับการขุดทอง) อย่างเช่นในปี 2021 ที่ผ่านมา เฉพาะการรับรองธุรกรรม Bitcoin อย่างเดียว ใช้พลังงานสูงถึง 100 terawatt-hour มากกว่าการใช้ไฟฟ้าในประเทศฟินแลนด์ทั้งปีเสียอีก

ปัจจุบัน เบอร์สองรองจาก Bitcoin คือ Ethereum (second-largest cryptocurrency) ได้เสนอระบบที่จะตัดพลังงานจากการรับรองธุรกรรมออกไปถึง 99.95%!

 Cryptocurrency จำเป็นต้องมี blockchain หรือบัญชีธุรกรรมที่ต่อกัน และทำการรับรองธุรกรรม (proof-of-work) เพื่อป้องกันการโกง หรือการ hack โดยการแข่งกันคำนวณแก้ปัญหาคริปโต (cryptographic puzzles) ใครชนะก็ได้เงินคริปโตเป็นรางวัล หรือทำการ "ขุดทอง" สำเร็จ

การแก้ไขปัญหา proof-of-work  ดังกล่าว ใช้พลังงานคอมพิวเตอร์มาก จึงใช้พลังงานไฟฟ้ามากตามไปด้วย

เจ็ด - ยากินสู้โควิด

บริษัทยายักษ์ใหญ่ Pfizer ผลิตยากินสู้โควิด ฝรั่งเลยกิ๊บก๊าบที่จะมียากิน แถมวัคซีนด้วยอีกต่างหาก ช่วยป้องกันไม่ให้ติด ถ้าติดก็กินยาที่ชื่อว่า Paxlovid นี้ เพื่อช่วยให้อาการไม่หนักจนต้องเข้าโรงพยาบาลได้ถึง 89% โควิดจะได้หยุดระบาดกันเสียที

นอกจาก Pfizer แล้ว ค่ายผลิตยาเจ้าอื่นก็ร่วมผสมโรงด้วย คือ Merck และ Pardes Biosciences

แปด - โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟิวชั่น

หลายสิบปีมาแล้วที่นักวิจัยพยายามสร้างการผลิตไฟฟ้าที่ปลอดคาร์บอน โดยการใช้นิวเคลียร์ชนิดหลอมรวม (fusion) ข่าวดีคือ มีเจ้าหนึ่งที่จะเริ่มทำการผลิตไฟฟ้าชนิดนี้เข้าสู่ระบบในราวปี  2030 โดยอาศัยระบบแม่เหล็กพลังสูงแบบใหม่

เมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา ทีมงานวิจัยของ Commonwealth Fusion System ได้ค่อยๆเพิ่มสนามพลังแม่เหล็กรูปตัว D ใหญ่ขนาด 10 ตัน จนมีความเข้มสนามแม่เหล็กสูงเกิน 20 tesla ทำสถิติใหม่ของแม่เหล็กกันเลยทีเดียว  เพื่อใช้ในการสร้าง compact fusion reactor ในราคาที่ไม่แพง

เขาใช้แม่เหล็กพลังงานสูง เพื่อขังก๊าซของอิออนและอิเล็กตรอนเอาไว้ให้กลายเป็นพลาสมา ใน reactor รูปโดนัท

งานนี้ คงต้องรออีกเป็นสิบปีละครับ

เก้า - ข้อมูลสังเคราะห์สำหรับเอไอ

ตอนนี้หลายๆค่ายกำลังพัฒนาเอไอกันแบบก้าวกระโดด แต่สิ่งหนึ่งที่เป็นความจำเป็นอย่างยิ่ง สำหรับที่จะป้อนให้เอไอได้เรียนรู้ คือข้อมูล ปัญหาคือ ข้อมูลในโลกความเป็นจริงนั้น เละตุ้มเป๊ะ จึงมีคนหัวใส ทำธุรกิจป้อนข้อมูลสังเคราะห์แล้ว ให้เอไอ

ตอนนี้ มีหลายเจ้าที่ทำ เช่น Synthetic Data Vault, Syntegra, Datagen และ Synthesis AI

สิบ - โรงงานกำจัดคาร์บอน

หัวใจสำคัญของ การแก้ปัญหาโลกร้อน คือ การลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไปในอากาศ อันเป็นก๊าซเรือนกระจก

แต่ UN บอกว่า แค่ลดยังไม่พอ เราต้องดึงเอา CO2 ในอากาศออกมาด้วย

จึงเกิดมีโรงงานดึงก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ขึ้นมา ขณะนี้ โรงงานที่ใหญ่ที่สุด ตั้งอยู่ที่ Iceland

โรงงานนี้เริ่มเดินเครื่องตั้งแต่ เดือนกันยายน ที่ผ่านมา โดยสามารถจับ CO2 ได้ 4,000 เมตริกตัน ต่อปี พัดลมขนาดใหญ่จะดูดอากาศ ผ่าน filter ซึ่งจะทำปฏิกิริยากับโมเลกุลของ CO2 จากนั้น จะผสม CO2 กับน้ำ และปั๊มอัดเข้าไปใต้ดิน ซึ่งจะทำปฏิกิริยากับหิน basalt สุดท้าย CO2 ก็จะกลายเป็นหิน

โรงงานนี้ ใช้พลังงานไฟฟ้าที่ปราศจากคาร์บอนมาใช้เดินเครื่อง โดยใช้ไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้าพลังความร้อนใต้พิภพ ซึ่งอยู่ใกล้ๆ

ปีนี้ MIT มาแปลก มีการแถมท้ายเทคโนโลยีที่ สิบเอ็ด มาด้วย โดยทีมงานไม่ได้เลือกเอง แต่ให้ผู้อ่านเลือก

และความที่มีผู้อ่านเยอะ กลัวจะเปรอะ สรุปไม่ได้ เลยทำเป็นตัวเลือกมาให้แค่สี่อย่าง

ผลการโหวต ได้ประกาศออกมาแล้ว เมื่อวันที่ 15 เมษายน ที่ผ่านมา อันเป็นช่วงเทศกาลสงกรานต์บ้านเราพอดี

เทคโนโลยีที่ได้คะแนนนำลิ่ว (41%) คือ "นาฬิกาอายุขัย" (aging clocks) โดยดูที่ DNA เพื่อตามขบวนการการเสื่อมของอายุขัยแบบ real time (DNA markers track the aging process in real time) ทำให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจได้ว่า ทำไมคนเราบางคนแก่เร็ว บางคนแก่ช้า ไม่เท่ากัน

หนึ่งในสี่ของเทคโนโลยีที่ให้โหวตนั้น คงอยู่ในใจของผู้อ่านหลายๆคน ที่อาจจะข้องใจว่า ทำไมไม่ติดโผเทคโนโลยีเปลี่ยนโลกประจำปี’22 สิบอย่างข้างบนโน้น เพราะ เป็นข่าวด้านเทคโนโลยีที่ออกจะดังเปรี้ยงปร้างอย่างนั้น นั่นคือ … Metaverse ของ Facebook เจ้าเก่า (ที่แม้จะเปลี่ยนเป็น meta ไปแล้ว คนก็ยังคุ้นชื่อเดิมอยู่) นั่นเองครับ ปรากฏว่า ได้คะแนนโหวตเพียง 20% ยังแพ้หุ่นยนต์เอไอ (AI powered robots) เสียอีก ที่ได้ถึง 28%

สรุปว่า เทคโนโลยี aging clocks ที่มุ่งเป้าจะใช้ทำนายอายุขัยของคนเรา ได้ครองตำแหน่งอันดับที่สิบเอ็ด อันเป็นอันดับพิเศษของปีนี้ไปเป็นที่เรียบร้อยครับ ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-04-24

เกร็ดดาว

⭕️ ⭕️ ⭕️

เกร็ดดาวที่จะกล่าวต่อไปในวันนี้ หมายถึง เกร็ดเล็กเกร็ดน้อยเกี่ยวกับดาว ที่ผมบังเอิญไปอ่านเจอเข้าน่ะครับ

เรื่องราวเกี่ยวกับดาว มีสิ่งละอันพันละน้อย อ่านดูก็เพลินดี อย่างเช่น …

• ดาวเคราะห์เข้าแถว เขาเรียกว่าอะไร …

เขาเรียกว่า "conjunction"

• ปีที่แล้ว มี "conjunction" ไหม …

คำตอบ มีดาวอังคารกับพุธ ในวันที่ 19 สิงหาคม เวลา 4:10 UTC

• บ่อยแค่ไหนที่ดาวเคราะห์ "ทั้งหมด" จะมาเข้าแถวเดียวกัน …

ถ้าแค่ดาวพุธ กับดาวศุกร์ เฉลี่ยประมาณ 39.6 ปี ส่วนโอกาสที่ดาวอังคาร พฤหัส เสาร์ ยูเรนัส และเนปจูน จะเข้าแถวเดียวกันคือ หนึ่งในร้อยยกกำลังห้า หรือทุก 396 พันล้านปี!

• การเข้าแถวเดียวกันมันยาก ถ้าเอาแค่มาอยู่บนฟ้าบริเวณใกล้ๆกันล่ะ ประมาณปีไหน …

ครั้งที่แล้ว เกิดมานานกว่าพันปีมาแล้ว คือปี 949 และจะเกิดครั้งหน้าก็โน่น - 6 พฤษภาคม 2492 บอกให้ลูกหลานเหลน (ไม่มีโหลน) ลื่อลืบลืด คอยเฝ้าดูละกันนะ

• ปีนี้ (2022) ดาวอะไรอยู่ใกล้กันบ้าง? …

12 มีนา ศุกร์-อังคาร

29 มีนา ศุกร์-เสาร์

4 เมษา อังคาร-เสาร์

12 เมษา พฤหัส-เนปจูน (ก่อนสงกรานต์วันเดียว)

• บ่อยแค่ไหนที่ดาวเสาร์กับพฤหัสจะมาอยู่ใกล้กัน …

ทุก 20 ปีโดยประมาณครับ ดาวคู่นี้มักเป็นเป้าให้นักโหราคอยจ้องจับตา เพราะเป็นดาวเคราะห์ใหญ่ การมาอยู่ใกล้กันเรียกว่า "great conjunction"

• แล้วเมื่อไหร่ที่ พี่เบิ้มทั้งสาม คือ อังคาร-พฤหัส-เสาร์ จะมาเจอกัน (triple conjunction) …

รอนานหน่อยครับ เพราะจะเกิดอีกในปี 2148-2149, ปี 2185 และปี 2187 ครับ

พูดถึงดาวพฤหัส อาจจะทำให้นึกถึงที่มาของคำโบราณ ที่ผูกเป็นโคลงให้จำง่ายๆว่า ...

"อาทิตย์เป็นมิตรกับครู"

(ตำราพรหมชาติ : อาทิตย์เป็นมิตรกับครู จันทร์โฉมตรูพุธนงเยาว์ ศุกร์ปากหวานอังคารรับเอา ราหูกับเสาร์เป็นมิตรแก่กัน … ราหู คือพุธกลางคืน)

ไม่ได้หมายถึงคนชื่ออาทิตย์จะเป็นเพื่อนกับคนที่มีอาชีพครูนะครับ แต่หมายถึง คนที่เกิดวันอาทิตย์ เป็นเพื่อนกับคนที่เกิดวันพฤหัส

เพราะโบราณถือว่า พฤหัสคือ ครู พิธีไหว้ครูก็จะทำในวันพฤหัส

นึกไปเล่นๆว่า ดวงอาทิตย์กับ ดาวพฤหัส คงเป็นเพื่อนกันมานาน

เพราะดาวพฤหัส เกิดพร้อมกับดวงอาทิตย์ มีแต่ฮีเลียมกับไฮโดรเจนเช่นเดียวกัน

พูดถึงขนาด ดาวพฤหัสก็ใหญ่โตมากกว่าใครเพื่อนในบรรดาดาวเคราะห์ด้วยกัน

ถ้าเอาโลก ดาวพฤหัส และดวงอาทิตย์ มาวางเรียงกัน …

พฤหัสจะสูงกว่าโลก สิบเท่า และดวงอาทิตย์จะสูงกว่าพฤหัส สิบเท่า (หรือสูงกว่าโลกร้อยเท่า)

คือรัศมีของโลก ประมาณ 6 พัน กิโลเมตร (6,371 km) ดาวพฤหัสมากกว่า 6 หมื่น กิโลเมตร (69,911 km) ส่วนดวงอาทิตย์ มากกว่า 6 แสน กิโลเมตร (696,000 km)

เมื่อเปรียบเทียบปริมาตร ก็ต้องยกกำลังสาม

เมื่อเอาสิบยกกำลังสาม ก็เป็นพันเท่า คือ ดาวพฤหัส มีปริมาตรโตกว่าโลกพันเท่า และดวงอาทิตย์ โตกว่าพฤหัส พันเท่า (หรือโตกว่าโลกล้านเท่า)

ถ้าเปรียบเทียบมวลบ้าง ดวงอาทิตย์กับดาวพฤหัสก็เปรียบเทียบกันง่าย เพราะมีแต่ไฮโดรเจนกับฮีเลียมเหมือนกัน ดวงอาทิตย์จึงมีมวลมากกว่าดาวพฤหัสประมาณพันเท่า เช่นเดียวกัน (พฤหัส มีมวล 1.89 x 10 ยกกำลัง 27 กิโลกรัม ดวงอาทิตย์มีมวล 1.98 x 10 ยกกำลัง 30 กิโลกรัม)

มากกว่ากัน พันเท่า ดูเหมือนไม่เท่าไหร่ ใช่ไหมครับ ลองเขียนดูอีกแบบ ซึ่งมีความหมายเหมือนกัน คือ …

ดาวพฤหัส มีมวลเพียง 0.1% ของมวลดวงอาทิตย์ !

ต่างกัน พันเท่าเหมือนกัน แต่คราวนี้ดาวพฤหัสดูเหลือกระจิ๊ดเดียวเอง

ถึงแม้ดาวพฤหัสจะเป็นพี่เบิ้ม ใหญ่ที่สุดในบรรดาดาวเคราะห์ทั้งหลายในระบบสุริยะ แถมมีวัตถุดิบในตัวมันเหมือนกับดวงอาทิตย์ คือ ไฮโดรเจน แต่มันมีมวลไม่มากพอที่จะทำให้อัดกันแน่นจนเกิดปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิวชั่นให้ไฮโดรเจนรวมกันเป็นฮีเลียมแล้วคายพลังงานออกมา เหมือนดวงอาทิตย์และดาวฤกษ์ต่างๆได้

ในช่วงแรกๆของการก่อกำเนิดระบบสุริยะใหม่ๆ ถ้าดวงอาทิตย์ไม่กวาดเอากลุ่มก๊าซเอาไปไว้ในตัวเสียเกือบหมด (มวลของดวงอาทิตย์ เท่ากับ 99.8% ของระบบสุริยะทั้งหมด) แบ่งให้ดาวพฤหัสมากกว่านี้หน่อย ประมาณสัก 83-85 เท่า ของดาวพฤหัสปัจจุบัน ระบบสุริยะ ก็จะมีดาวฤกษ์เพิ่มมาอีกหนึ่งดวง (ปัจจุบันดาวฤกษ์ที่เล็กที่สุดที่ค้นพบ คือ ดาว EBLM J0555-57Ab ซึ่งมีมวลประมาณ 85 เท่า ของดาวพฤหัส)

อาทิตย์ และพฤหัส เป็นดาวเพิ่งเกิดทั้งคู่ เพราะมีแต่ไฮโดรเจนกับฮีเลียม มีโอกาสเป็นดาวฤกษ์ถ้ามวลมากพอ ซึ่งอาทิตย์ผ่านเกณฑ์ แต่พฤหัสไม่ผ่าน

ส่วนโลก ต่างออกไป เพราะเราเป็นพวกดาวรีไซเคิล (recycle) หลังการระเบิดของซูเปอร์โนวา (supernova) จนมีธาตุโลหะหนักอยู่ในแกนโลกเต็มไปหมด ไม่มีโอกาสเป็นดาวฤกษ์ได้ เหมือนพวกหนีภัยสงคราม ขนสมบัติพัสถาน มาพึ่งบรมโพธิสมภารของดวงอาทิตย์ ยังงั้นแหละครับ

ดาวพฤหัส ถึงแม้จะใหญ่โต แต่ก็ไม่มีแสงในตัวเอง เป็นดาวฤกษ์ (star) กับเขาไม่ได้ เป็นได้เพียงหัวหน้าใหญ่ที่สุดของดาวบริวารหรือดาวเคราะห์ (planet) ฝรั่งจึงเรียกดาวพฤหัสว่า failed star หรือ ... "ดาวผู้ล้มเหลว" นั่นเอง

แต่ก็ดีแล้วละ เพราะถ้ามีดาวฤกษ์สองดวง เราคงอยู่ไม่ไหวแน่ เพราะแค่ดวงอาทิตย์ดวงเดียวตอนนี้เดือนเมษาก็ร้อนตับแลบซะขนาดนี้ !! ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-04-17

ปีใหม่ไทย

⭕️ ⭕️ ⭕️

ขอให้ทุกท่าน สุขสันต์วันสงกรานต์ เนื่องในเทศกาลปีใหม่ไทยที่จะมาถึงในอีกไม่กี่วันนี้นะครับ

พรรคพวกบอกว่า อยากให้เขียนเรื่องเบาๆ ไม่ต้องมึนกับการที่ต้องทำความเข้าใจมากนัก ครั้งนี้เลยแค่ให้นึกทายกันเล่นๆว่า  ที่เรากำลังจะขึ้นปีใหม่ไทยกันคราวนี้ มีดาวอะไรที่เป็นตัว "ชี้ปี" ให้เรารู้บ้างว่า ขึ้นปีใหม่แล้ว?

หลักการก็คล้ายๆกับเข็มนาฬิกาแหละครับ เข็มวินาที เลื่อนไปทีละวินาที จนครบรอบ เช่นเดียวกับเข็มนาที และเข็มชั่วโมง

ถ้าท้องฟ้ามีกลุ่มดาวฤกษ์ คงที่ เป็นเสมือนตัวเลขบนหน้าปัดนาฬิกา ก็จะมีดาวที่โคจร เหมือนเข็มชี้ ที่วิ่งไปวิ่งมา

ง่ายๆ ไม่ซีเรียสครับ มีเฉลยให้ด้วย ถ้าใจร้อนก็กระโดดข้ามไปอ่านตอนท้ายเลยก็ได้

พักนี้คงมีคนที่ได้รับข่าวสารเกี่ยวกับนางสงกรานต์ปีนี้กันบ้างแล้ว ที่ทันสมัยมากเลย เพราะ ทรงถือปืนมาด้วย อาจจะเผื่อเหนียวไว้หน่อยถ้าจะต้องผ่านไปแถวยูเครน

ลองอ่านประกาศวันสงกรานต์ดูสิครับ …

"วันมหาสงกรานต์ ตรงกับ วันพฤหัสบดีที่ 14 เมษายน เวลา 9 นาฬิกา 52 นาที 12 วินาที เวลาท้องถิ่นกรุงเทพฯ (UTC+06:42) ตรงกับ 10:10:12น. ตามเวลามาตรฐานประเทศไทย (UTC+07:00)

จันทรคติ ตรงกับ วันพฤหัสบดี ขึ้น ๑๓ ค่ำ เดือนห้า(๕) ปีขาล

นางสงกรานต์นามว่า นางกิริณีเทวี หรือ นางกาฬกิณีเทวี ทรงพาหุรัด ทัดดอกมณฑา อาภรณ์แก้วมรกต ภักษาหารถั่วงา

พระหัตถ์ขวาทรงขอช้าง พระหัตถ์ซ้ายทรงปืน เสด็จยืน (บางเว็บบอกว่านอน?) มาเหนือหลังกุญชร (ช้าง) เป็นพาหนะ"

ครับ จะยืนมาหรือนอนมา ถือปืนมาด้วยเป็นใช้ได้

ข้อสังเกตอีกอย่าง คือ ปีใหม่ทางจันทรคติ นำหน้าสุริยคติ คือ เปลี่ยนปีนักษัตรใหม่ เป็นปีขาล ในวันขึ้น ๑ ค่ำ เดือนห้า(๕) ตรงกับวันเสาร์ที่ 2 เมษายน พ.ศ.2565 เวลา 06:14น ล่วงหน้าไปแล้ว

พูดถึงคำว่า "นักษัตร" หลายคนคงจะนึกถึงปี ที่มีชื่อต่างๆ จำนวน 12 ปี และมีสัญลักษณ์เป็นสัตว์ประจำปีนั้นด้วย ตรงกับคำว่า "zodiac" ที่ฝรั่งใช้ แต่ฝรั่งกลับไปใช้เรียกกลุ่มดาวที่ใช้แทนเดือน ทั้ง 12 เดือน โดยบางเดือนก็ไม่ได้นำสัตว์มาเป็นสัญลักษณ์

การแบ่งดาวฤกษ์ในท้องฟ้า เป็น 12 กลุ่ม ให้ดวงอาทิตย์โคจรไปเป็นเวลา 12 เดือนที่เรียกว่า ระบบสุริยคตินี้ ไทยเรานำคำแขกมาใช้ เรียกว่า "ราศี"

(Rāśi – zodiacal signs)

ส่วนคำว่า "นักษัตร" (nákṣatra) นั้น แขกภารตะใช้สำหรับแบ่งกลุ่มดาวฤกษ์สำหรับเป็นตำแหน่งที่อยู่ของดวงจันทร์ที่โคจรไปครับ (lunar stations)

ฝรั่งแบ่งดาวฤกษ์ตามแนวเส้นศูนย์สูตรในท้องฟ้า ออกเป็น 12 กลุ่ม ให้ดวงอาทิตย์ โคจรไปเดือนละกลุ่ม จนครบปี ทุกคนคงคุ้นชื่อเดือนทั้ง 12 กันอยู่แล้ว

แขกแบ่งดาวฤกษ์ชุดเดียวกันนี้ ออกเป็น 27 กลุ่ม ให้ดวงจันทร์โคจรไปวันละกลุ่ม จนครบเดือน แขกตั้งชื่อครบทั้ง 27 วัน คือ …

1 อัศวินี

2 ภรณี

3 กฤติกา

4 โรหิณี

5 มฤคศิระ

6 อารทรา

7 ปุนรวสุ

8 ปุษย

9 อาศเลษะ

10 มาฆะ

11 บุรพผลคุนี

12 อุตรผลคุนี

13 หัสตะ

14 จิตรา

15 สวาติ

16 วิสาขะ

17 อนุราธะ

18 เชษฐา

19 มูละ

20 ปุรพาษาฒ

21 อุตราษาฒ

22 ศราวณะ

23 ธนิษฐา

24 ศตภิษัช

25 บุรพภัทร

26 อุตรภัทร

27 เรวดี

แต่ผมคุ้นแค่สองวัน คือ วันที่ 10 (มาฆะ) และวันที่ 16 (วิสาขะ) เพราะดวงจันทร์ที่โคจรอยู่ที่กลุ่มดาวมาฆะกลางเดือนสามจะอยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ราศีมีนพอดี เช่นเดียวกับ ดวงจันทร์ที่โคจรอยู่ที่กลุ่มดาววิสาขะกลางเดือนหก จะอยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ราศีพฤษภ พอดี เช่นเดียวกัน วันสำคัญทางศาสนาพุทธทั้งสองวันจึงเป็นจันทร์เพ็ญทั้งคู่

ฝรั่ง ใช้นับทีละ 7 วัน คือ อาทิตย์-จันทร์-อังคาร-พุธ-พฤหัส-ศุกร์-เสาร์ เรียกว่า "วันของสัปดาห์" วนไปเรื่อยๆ

เนื่องจาก จำนวนวันของเดือน หารด้วย 7 ไม่ลงตัว ยกเว้นเดือนกุมภาพันธ์ของปีปกติ วันของสัปดาห์ในแต่ละเดือนจึงเปลี่ยนไปเรื่อยๆ

แขก ใช้นับทีละ 9 วัน คือ ทลิทโท-มหัทธโน-โจโร-ภูมิปาโล-เทศาตรี-เทวี-เพชฌฆาต-ราชา-สมโณ เรียกว่า "ฤกษ์" วนไปเรื่อยเหมือนกัน

และเนื่องจาก 27 วัน หารด้วย 9 ลงตัว แต่ละเดือนจึงเริ่มวันที่ 1 อัศวินี ด้วย ทลิทโทฤกษ์ เสมอ รวมทั้งวันที่ 10 มาฆะ และวันที่ 19 มูละ ก็เป็น ทลิทโทฤกษ์ เช่นเดียวกัน

สรุปว่า ดูฤกษ์ ก็คือ ดูวัน นั่นเอง

มาถึงคำเฉลยคำถามที่ผมถามไว้ข้างบนบ้าง …

ดาวชี้วัน คือ ดวงจันทร์ ชี้กลุ่มดาวฤกษ์ เลื่อนไปทีละวัน จนครบ 27 วัน เป็นหนึ่งเดือน

ดาวชี้เดือน คือ ดวงอาทิตย์ ชี้กลุ่มดาวฤกษ์เดือนละราศี จนครบ 12 เดือน เป็นหนึ่งปี

ส่วนดาวชี้ปี จะชี้กลุ่มดาวฤกษ์ปีละราศี จนครบ 12 นักษัตร เนื่องจากดาวดวงนี้มีวงโคจรครบรอบ เป็นเวลา 12 ปี (11.862 yr) และปีนี้ ก็เพิ่งจะเขยิบ เลื่อนจากราศีกุมภ์ มาอยู่ราศีมีน เมื่อวันที่ 6 เมษายน เวลา 01:32 น. นำหน้าดวงอาทิตย์ ก่อนวันสงกรานต์ไปไม่กี่วันนี้เอง

ดาวชี้ปี ก็คือ … ดาวพฤหัส นั่นเองครับ (คงมีคนทายถูกบ้างละน่า) ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-04-10

ปักขคณนา

⭕️ ⭕️ ⭕️

คำว่า "ปักขคณนา" นี้ มีใครรู้จักกันบ้าง ?

ผมเองก็ยอมรับว่า เพิ่งเคยได้ยินจาก อาจารย์ลอย ชุนพงษ์ทอง เมื่อตอนที่พูดถึงเรื่องปฏิทินไทยนี่เองครับ

"ปักข" เป็นคำบาลี ตรงกับคำว่า "ปักษ์" (ปักษฺ ใน ภาษาสันสกฤต) หรือครึ่งรอบเดือน เช่น นิตยสารรายปักษ์ จะออกเดือนละสองเล่ม

เห็นคำว่า "ปักษ์" ก็นึกถึง ปักษา ปักษี ที่หมายถึง นก ก็ใช่ครับ เพราะ คำว่า "ปักษ์" แปลว่า ครึ่ง ข้าง หรือ ฝ่าย (เช่น ปรปักษ์ คือฝ่ายอื่น ก็คือข้าศึกศัตรู) และยังหมายถึงสัตว์ที่มีปีกสองข้าง คือ นกนั่นเอง

ปักษ์ จึงแบ่งเดือนออกเป็นสองข้าง คือ ข้างขึ้น และข้างแรม

เมื่อคำว่า ปักข รวมกับคำว่า คณนา ซึ่งแปลว่า การคำนวณ ดังนั้น ปักขคณนา จึงแปลว่า การนับปักษ์ ซึ่ง วิกิพีเดียไทยยังเสริมต่อว่า …

"หรือ วิธีคำนวณดิถีตามปักษ์ ใช้กำหนดวันธรรมสวนะของพระสงฆ์คณะธรรมยุติ"

อ่านถึงตรงนี้ ผมสะดุดกึก ตรงคำว่า "ดิถี" นั่นแหละครับ เพราะผมเห็นมาตั้งแต่เด็กว่า พอถึงวันขึ้นปีใหม่ จะมีคำอวยพรที่คุ้นหู (เคยได้ยินคนพูด) และคุ้นตา (เคยเห็นในบัตรอวยพร) ว่า …

"เนื่องในวาระดิถีขึ้นปีใหม่ …"

ครูภาษาไทยก็จะบอกว่า "มันผิด"

บางคนก็นึกว่า … อ้อ! คำสมาสมันต้องไม่มีสระ -ะ คั่น ว่าแล้วก็แก้คำ เขียนเสียใหม่ว่า "วารดิถี" ครูภาษาไทยก็ยังบอกว่า "ไม่ใช่ มันยังผิดเหมือนเดิม เพราะใช้คำผิด ยังไม่ได้แก้"

ครับ ตัวที่ผิดอย่างจัง ไม่ควรจะนำมาใช้ในการอวยพรวันขึ้นปีใหม่ ก็คือคำว่า "ดิถี"

"ดิถี" คือ การเกิดข้างขึ้นข้างแรม ของดวงจันทร์ (อังกฤษ: lunar phase) มันจึงไม่เกี่ยวกันเลยแม้แต่น้อยนิดกับวันขึ้นปีใหม่ อันเป็นวันทางสุริยคติ

ใครจะอวยพรปีใหม่คราวหน้า ไม่ต้องใช้คำว่า "ดิถี" นะครับ เพราะ ขอย้ำอีกทีหนึ่งว่า "ดิถี" คือ หน้าตาของดวงจันทร์

ชาวคริสต์จะไปโบสถ์ในวันอาทิตย์ คือทุก 7 วัน ต้องใช้นับวัน เพราะไม่มีที่สังเกตอะไร ส่วนวันพระของชาวพุทธ ไม่ได้นับวัน แต่นับคืน มีที่สังเกตโดยดูหน้าตาของดวงจันทร์เอา ว่าเป็นจันทร์เพ็ญ (full moon) คือขึ้น 15 ค่ำ หรือจันทร์ดับ (new moon) คือแรม 14 ค่ำ ในเดือนคี่ หรือแรม 15 ค่ำ ในเดือนคู่ หรือเป็นจันทร์ครึ่งดวง ซึ่งมีสองช่วง คือ กำลังสว่าง หรือ ขึ้น 8 ค่ำ และกำลังมืด หรือ แรม 8 ค่ำ วันพระ จึงห่างกัน ประมาณ 7-8 วัน เหมือนกัน

การเคลื่อนไหวของเทห์วัตถุหนึ่งลูก กับอีกสองดวง คือ ลูกโลก ดวงจันทร์ และดวงอาทิตย์ ทั้งการหมุนรอบตัวเอง และหมุนรอบตัวอื่น ทำให้เกิดการนับเวลาสามอย่าง คือ วัน เดือน และปี อย่างที่รู้กัน

โลกหมุนรอบตัวเอง เป็นวัน และวิ่งรอบดวงอาทิตย์เป็นปี แต่สองอย่างนี้ ไม่พอดีกัน มีเศษเสี้ยวคือ เฉลี่ยประมาณ 365.24219 วัน

ส่วนดวงจันทร์ การหมุนรอบตัวเองกับหมุนรอบโลก ใช้เวลาเท่ากัน synchronize กันพอดี ทำให้เราเห็นแต่ด้านเดียวของดวงจันทร์ เราเรียกดวงจันทร์อีกอย่างว่าดวงเดือน เพราะการหมุนนี้ใช้เวลาหนึ่งเดือน แต่แม้กระนั้นก็ยังไม่พอดีกับวัน คือ 27.32 วัน (27วัน 7 ชม 43 นาที) เมื่อเทียบตำแหน่งกับดวงดาว แต่ถ้าเทียบกับดวงอาทิตย์ ต้องใช้เวลาให้โลกโคจรเพิ่มอีก ราวๆ 2 วัน กลายเป็น 29.53 วัน ดวงจันทร์จึงจะกลับมาอยู่ตำแหน่งเดิมเมื่อเทียบกับดวงอาทิตย์และโลก

โลก หมุนรอบดวงอาทิตย์ และหมุนรอบตัวเอง ส่วนดวงจันทร์ หมุนรอบโลก การหมุนทั้งสามอย่างนี้ ต่างฝ่ายต่างหมุนกันอย่างเอกเทศ วัน เดือน และปี จึงสับสนอลหม่านพอสมควร โดยมี วัน เป็นตัวเชื่อม

เชื่อมโลกกับดวงอาทิตย์ โดยการเติมวันให้ครบปี

เชื่อมโลกกับดวงจันทร์ โดยการเติมวัน (หรือค่ำคืน) ให้ครบเดือน

ส่วนปีกับเดือน ที่จริงไม่มีอะไรเกี่ยวข้องกัน ที่เราแบ่งปีเป็น 12 เดือนนั้น เป็นเรื่องสมมุติ

เหมือนกับการแบ่งท้องฟ้าออกเป็นกลุ่มดาว 12 กลุ่ม แถมตั้งชื่อให้เสร็จเรียบร้อย พอเวลาผ่านไปประมาณ 30 วัน มากบ้างน้อยบ้างตามใจชอบของคนตั้งชื่อ โดยไม่สนใจดวงเดือนจริงๆ เพียงเห็นว่าดวงอาทิตย์โคจรมาทับกลุ่มดาวที่เปลี่ยนกลุ่มไป ก็บอกว่า เปลี่ยนเดือนใหม่แล้วละนะ

ถ้าคิดอย่างง่าย แบบปัดเศษ 30 วัน เป็นหนึ่งเดือน 12 เดือน เป็นหนึ่งปี ก็จะมี 360 วัน ครบรอบปี อันเป็นที่มาของวงกลมมี 360 องศา

เมื่อมีเศษ ก็ต้องมีการเติม ปฏิทินสุริยคติ จึงมีการเติมวันในบางเดือน เป็น 365 วัน และพอครบสี่ปี ก็เติมอีกวันหนึ่ง เฉลี่ยเป็น 365.25 วันต่อปี อันเป็นที่มาของปฏิทินจูเลียน ต่อมา มีการเพิ่มเงื่อนไขการเติมวันของปี คือ ไม่ต้องเติมเมื่อครบร้อยปี และให้เติมใหม่เมื่อครบสี่ร้อยปี อันที่มาของปฏิทินเกรกอเรียน ที่ละเอียดขึ้นไปอีก เป็น 365.2425 วันต่อปี ที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้

มาถึงเดือนบ้าง คราวนี้มุ่งดูดวงจันทร์เป็นหลัก คือปฏิทินจันทรคติ

ในเมื่อปฏิทินสุริยคติเขายังมีแบบละเอียดน้อย คือปฏิทินจูเลียน และแบบละเอียดมาก คือปฏิทินเกรกอเรียน ปฏิทินจันทรคติของไทยเราก็เช่นกัน เรามีแบบละเอียดน้อย เรียกว่า ปฏิทินหลวง หรือปฏิทินจันทรคติราชการ วิกิพีเดียไทยกล่าวว่า … "ใช้เป็นปฏิทินจันทรคติราชการทั่วไป ตลอดจน พระสงฆ์ไทยคณะมหานิกาย"

อย่างที่รู้กันมานานว่า ปฏิทินหลวง มี 29 วันในเดือนคี่ และ 30 วัน ในเดือนคู่ จึงเฉลี่ยเดือนละ 29.5 วัน จะได้ใกล้เคียงกับหน้าตาของพระจันทร์ (ที่ครบรอบราวๆ 29.53 วัน) ระยะเวลาสองเดือนจึงเป็น 59 วัน ถ้าให้ปี มี 12 เดือน ก็จะมีจำนวนวันเพียง 354 วัน ขาดไปตั้ง 11 วันเมื่อเทียบกับทางสุริยคติ ครบสามปีก็เป็น 33 วัน … เกินเดือนอีก ทุกสามปีจึงมีการเติมไม่ใช่แค่วัน แต่เติมเดือนเข้ามาเต็มๆเลย กลายเป็นเดือนที่ 13  ปีนั้นจึงเรียกว่าปีอธิกมาส โดยเติมเดือนแปดเข้าไปอีกเดือน (เขียนเลข ๘ สองตัว) เดือนแปดจึงมีสองครั้ง เรียกว่า แปดหน้า แปดหลัง

ปฏิทินอย่างที่สอง วิกิพีเดียไทยกล่าวว่า …

"ปฏิทินจันทรคติปักขคณนา เป็นแบบที่ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 แห่งราชวงศ์จักรี ได้ทรงประดิษฐ์ขึ้นมาใหม่ มีสูตรคำนวณที่แน่ชัด และมีความแม่นยำตามธรรมชาติกว่าแบบราชการอยู่มาก และให้ทรงนำมาใช้ในพระสงฆ์ไทย คณะธรรมยุติกนิกาย"

ละเอียดขนาดไหน ลองอ่านข้อความต่อไปนี้ดูบ้าง …

ตามพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่อง "วิธีปักขคณนา" จากหนังสือ "ความรู้เรื่องปักขคณนา", มหามกุฏราชวิทยาลัย, หน้า 42 (ตัวสะกดรักษาตามต้นฉบับเดิม) ได้กล่าวถึงที่มาและวิธีการคำนวณไว้ว่า

"จะว่าด้วยกาลนับปักข์ตามมัชฌิมะคติให้ปริสัช ที่ไม่รู้ภาษามคธได้เข้าใจ ก็คำที่เรียกว่าปักข์นั้น คือแปลว่าปีกแห่งเดือน คือนับแต่พระจันทร์เพ็ญจนดับ ดับจนเพ็ญเรียกว่าปักข์หนึ่ง ๆ ก็ในปักข์หนึ่งนั้นบางทีมีวัน 14 15 ก็ในปักข์ 15 นั้น เรียกว่า ปักข์ถ้วน ในปักข์ 14 นั้น เรียกว่า ปักข์ขาด ก็ปักข์ถ้วนสาม ปักข์ขาดหนึ่งเรียกว่า จุละวัคค์ ปักข์ถ้วนสี่ ปักข์ขาดหนึ่ง เรียกว่า มหาวัคค์ จุละวัคค์สองที มหาวัคค์ทีหนึ่ง เรียกว่า จุลละสะมุหะ จุละวัคค์สามที มหาวัคค์ทีหนึ่ง เรียกว่ามหาสะมุหะ ในชั้นนี้ใช้มหาสะมุหะเป็นพื้น มหาสมุหะหกครั้ง จุลสะมุหะทีหนึ่ง เรียกมหาพยุหะ มหาสะมุหะห้าครั้ง จุละสะมุหะทีหนึ่ง เรียกว่า จุละพยุหะ ในชั้นนี้ใช้จุละพยุหะเป็นพื้น ฯ จุละพยุหะเก้าที มหาพยุหะทีหนึ่ง เรียก จุลสัมพยุหะ จุลพยุหะสิบที มหาพยุหะทีหนึ่ง เรียกว่า มหาสัมพยุหะ ในชั้นนี้ใช้มหาสัมพยุหะเป็นพื้น มหาสัมพยุหะมาได้สิบเจ็ดที จุละสัมพยุหะมาทีหนึ่ง เมื่อเป็นไปได้เท่านี้ คะติพระ 1, 2 ว่าจะได้เป็นเหมือน โดยมัชฌิมะคะติครั้งหนึ่ง ฯ"

ผมอ่านดูแล้ว ก็ต้องยอมครับ ยอมกลับไปใช้ปฏิทินหลวง

บ้านเราตอนนี้ เด็กรุ่นใหม่คงแทบไม่รู้จัก ปฏิทินปักขคณนา กันแล้ว รวมทั้งปฏิทินระบบอิงดวงจันทร์ทั้งหลายด้วย ไม่ว่าจะเป็นปฏิทินไทย ปฏิทินจีน หรือปฏิทินอิสลาม อันเกี่ยวเนื่องกับเทศกาล ขนบธรรมเนียมทางศาสนา คงจะเหลือแต่ประเพณีที่อิงดวงจันทร์อยู่อย่างเดียวที่เด็กๆยังกี๊บก๊าบกันอยู่ คือ ลอยกระทงนั่นไง

ถ้าอนาคต มีเด็กไทยตาม อีลอน มัสก์ อพยพไปตั้งรกรากบนดาวอังคาร มีลูกหลานอยู่บนโน่น แล้วเล่าเรื่อง ลอยกระทง ยามเด็ก ให้ลูกหลานฟังที่นั่น คงได้นั่งอ้าปากหวอ นึกภาพไม่ออก

ก็บนดาวอังคารไม่มีดวงจันทร์นี่ครับ ‼️๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-04-03

วันอะไร

⭕️ ⭕️ ⭕️

สมมติว่า มีคำถามหญ้าปากคอก ง่ายๆ เช่น เรามีปฏิทินไว้ดูอะไร คนตอบอาจจะทำหน้า งงๆ ว่าถามอะไรอย่างนั้น ก็เอาไว้ดูวันน่ะสิ ว่าเป็นวันอาทิตย์ วันจันทร์ หรือ "วันอะไร"

คนเกษียณแล้ว อาจไม่สนใจเท่าไหร่ เพราะทุกวันคือวันหยุด เหมือนกันไปหมด แต่คนยังทำงานอยู่ หยุดเสาร์อาทิตย์ "วันอะไร" ย่อมมีความหมาย ยกเว้นทำงานกะ

ยิ่งเด็กเรียนหนังสือ ยิ่งจำเป็นที่จะต้องรู้ว่า "วันอะไร" เพราะตารางเรียนแต่ละวันไม่เหมือนกัน

การดูปฏิทินบางครั้งบางคราว จึงเป็นเรื่องสำคัญ จนธนาคารต้องมีปฏิทินแจกช่วงต้นปีกันทุกแห่ง

แต่สมัยนี้ ชักจะไม่ต้องง้อธนาคารแล้ว เนื่องจาก ในมือถือก็มี

ถ้าบังเอิญอยู่ในสถานการณ์ที่ ไม่มีปฏิทินธนาคารใกล้มือ หรือไม่สะดวกที่จะหยิบมือถือมาดู หรือแม้แต่มีปฏิทินอยู่ก็ไม่ใช่ปีที่ต้องการ แต่อยากรู้ว่า "วันอะไร" เมื่อรู้ วัน-เดือน-ปี เช่นวันสำคัญของใครสักคน จะคิดคำนวณเอาได้ไหม

มันเป็นเรื่องของตัวเลข เพราะฉะนั้น คิดได้ครับ และถ้าเชี่ยวชาญชำนาญพอ ก็ คิดในใจได้เลย

ใช่ครับ คิดในใจได้จริงๆ และการคิด "วันอะไร" ก็เป็นหนึ่งในการแข่งขันคิดเลขในใจชิงแชมป์โลกด้วย

เราอาจไม่จำเป็นต้องคิดให้เร็วอย่างเขา แต่คิดอย่างไรก็น่าจะเป็นประโยชน์ ดังนั้น เรามาดูกันว่า เขาคำนวณหา "วันอะไร" จาก วัน-เดือน-ปี ได้อย่างไร และผมขอบอกล่วงหน้าก่อนว่า สูตรการคิดนั้น มีหลากลายมาก แต่ผมเลือกเอามาเฉพาะที่คิดว่าจำง่ายที่สุดแล้ว (เผื่อว่าใครไปเจอสูตรอื่นที่ตัวเลขไม่ตรงกัน จะได้ไม่สงสัย)

ก่อนอื่น มาดูที่ไปที่มากันก่อน ซึ่งทุกคนคงรู้กันอยู่แล้วว่า ปกติ ปีหนึ่งมี 365 วัน ยกเว้นปีอธิกสุรทิน (leap year) ที่มี 366 วัน ที่เดือนกุมภาพันธ์มี 29 วัน

ทุกคนก็รู้อีกว่า ปีที่เดือนกุมภาพันธ์ มี 29 วัน นั้น 4 ปีมีหนหนึ่ง

โดยใช้วิธีตั้งให้ปีที่หารด้วย 4 ลงตัว เป็นปีอธิกสุรทิน

แต่ต้องใช้ปี ค.ศ. นะครับ ถ้าเป็น พ.ศ. อย่าลืมเอา 543 ไปลบออกเสียก่อน

และเพื่อความง่ายเอาแค่ 2 ตัวท้ายมาคิดก็ได้ เพราะ 2 ตัวหน้าที่เป็นศตวรรษ หรือ 100 ปี หารด้วย 4 ลงตัวอยู่แล้ว

ปฏิทินที่คิดแค่นี้เรียกว่า ปฏิทินจูเลียน (Julian calendar) จำนวนวันต่อปีเฉลี่ยจึงเท่ากับ 365+1/4 หรือ 365.25 วัน ก็ใช้กันมานานตั้งแต่สมัยจูเลียสซีซาร์ ปัจจุบันก็ยังมีใช้อยู่ในบางประเทศแถบยุโรปตะวันออก

เนื่องจาก จำนวนวันที่โลกหมุนรอบดวงอาทิตย์จริงๆ เฉลี่ยประมาณ 365.24219 วัน (365 วัน 5 ชั่วโมง 48 นาที) เมื่อใช้ไปหลายร้อยปี วันจึงเคลื่อนจากความเป็นจริงไปเรื่อยๆ ในปี 1582 โป๊ป Gregory XIII จึงปรับปรุงการคิดปีอธิกสุรทินให้ละเอียดขึ้นอีก ซึ่งหลายคนอาจจะรู้บ้างแล้ว คือ ให้จำนวนวันต่อปีเฉลี่ย เป็น 365+1/4-1/100+1/400 = 365.2425 วัน

ปฏิทินนี้เรียกว่า ปฏิทิน เกรกอเรียน ที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ ถึงแม้จะไม่เป๊ะ แต่กว่าขยับเลื่อนไปหนึ่งวัน ก็นานถึง 3030 ปี เรียกว่า อีกหมื่นปี ก็เพี้ยนไปแค่ 3 วัน และกว่าจะถึงวันนั้น ระบบคอมพิวเตอร์ปัจจุบันคงเจ๊งไปหมดแล้ว

ถึงแม้โป๊ปเกรกอรี่ จะคิดแก้ไขมานานแล้ว ตั้งแต่ปี 1582 แต่กว่าเครือจักรภพอังกฤษรวมทั้งสหรัฐอเมริกาจะประกาศใช้ก็ล่วงมาถึงปี 1752 ซึ่งวันก็เคลื่อนไปจากความเป็นจริงถึง 11 วัน ดังนั้น วันพุธ ที่ 2 กันยายน 1752 จึงต่อด้วยวันพฤหัส ที่ 14 กันยายน 1752 หมายความว่า วันที่ 3 ถึง 13 กันยายน 1752 จะไม่มีในประวัติศาสตร์ชาติอังกฤษและอเมริกัน

การที่จะทำให้วันเฉลี่ยต่อปี มีค่าเป็น 365+1/4-1/100+1/400 ก็คือ ประกาศให้ปีอธิกสุรทิน ที่มี 366 วัน ในปี ค.ศ. ที่หารด้วย 4 ลงตัว ยกเว้นทุก 100 ปี และไม่ยกเว้นทุก 400 ปี

เพื่อความง่าย (อีกแล้ว) การยกเว้นทุก 100 ปี ให้ใช้ปี ค.ศ. ที่ลงท้ายด้วย 00 เช่นปี 1900 เป็นปียกเว้น ไม่ใช่ปีอธิกสุรทิน แม้จะหารด้วย 4 ลงตัว

และปีที่ไม่ยกเว้นทุก 400 ปี ให้เป็นปีที่ 4 หารเลขสองตัวหน้าลงตัว เช่น 2000 ที่ไม่ยกเว้น คงให้เป็นปีอธิกสุรทิน

ความวุ่นวายของปีอธิกสุรทินนี่แหละ ที่ทำให้ต้องมีวิธีพิเศษในการคิดวัน

นั่นคือ วัน-เดือน-ปี ที่เราถนัดในบ้านเรานั้น สลับที่เสียใหม่เป็นแบบมาตรฐานสากล (ISO) และใช้ ค.ศ. คือ ปี-เดือน-วัน เพราะเราจะคำนวณจากใหญ่ไปหาเล็ก โดยจะเพิ่มสัญลักษณ์ ตัว C สำหรับ ศตวรรษ เพิ่มเข้ามาด้วย เป็น CCYY-MM-DD

ก่อนอื่น มาทำข้อตกลงในเรื่องเลขที่จะแทนวันกันก่อน จะได้เข้าใจตรงกัน คือ

0 = อาทิตย์ (Sunday = Noneday)

1 = จันทร์ (Monday = Oneday)

2 = อังคาร (Tuesday = Twosday)

3 = พุธ (Wednesday = Treblesday)

4 = พฤหัส (Thursday = Foursday)

5 = ศุกร์ (Friday = Fiveday)

6 = เสาร์ (Saturday = Six-a-day)

ในวงเล็บนั้นเป็นชื่อวันที่คุณ John Conway เป็นคนตั้งให้จำง่ายๆ

มีบางคนที่เขาใช้เลขไม่ตรงกับชุดข้างบนนี้ก็มี เช่น คุณ Matt Baker ที่เขียน blog เรื่อง "การคำนวณปฏิทินในใจ" (Mental Math and Calendar Calculations) ลงวันที่ 4 พฤษภาคม 2020 เนื่องจากเขาเป็นยิว โดยส่วนตัวเขาจึงให้ 0 เป็นวันเสาร์ และเริ่มต้นสัปดาห์คือ 1 เป็นวันอาทิตย์ เขาจึงต้องปรับตัวเลขในการคำนวณนิดหน่อย

การคำนวณหาวันในปฏิทินแบบนี้ ต้องมาทำความเข้าใจ การหาร อย่างหนึ่งที่เรียกชื่อทางคณิตศาสตร์ว่า modular arithmetic เป็นการหารหาเศษ แล้วเอาเศษมาใช้ เช่นเรามี 7 วันแบบนี้ ก็จะใช้การหารด้วย 7 ดูว่าเหลือเศษเท่าไหร่ เรียกว่า "modula 7" หรือเรียกสั้นๆว่า "mod 7" นอกจากนั้น เราก็ยังมี การหารด้วย 4 อีก เพราะปีอธิกสุรทินจะมีทุกๆ 4 ปี และยังมีการยกเลิกข้อยกเว้น ทุก 4 ศตวรรษ จึงมี "mod 4" ด้วย

ถ้าจะเทียบ ก็เหมือนกันกับนาฬิกา ที่ 01:00 น. และ 13:00 น. เข็มชี้บอกเวลาเหมือนกัน เพราะในกรณี mod 12 อย่างนี้ 1 และ 13 เหมือนกัน

ในทางคณิตศาสตร์ มีการลบด้วย เช่นกรณี mod 12 ของนาฬิกา -7 กับ 5 ถือว่าเหมือนกัน ซึ่งก็ชอบกลหน่อย แต่ลองนึกถึงว่า ถ้าเข็มชี้เลข 12 แล้วหมุนเข็มนาฬิกาเดินหน้า 5 ชั่วโมง กับถอยหลัง 7 ชั่วโมง เข็มก็จะชี้ตำแหน่งเดียวกัน

เอาละครับ ได้พื้นฐานตรงกันแล้ว มาเริ่มกันเลย

เริ่มด้วยเลขศตวรรษ คือ CC ก่อนนะครับ ให้หาร CC ด้วย 4 เพื่อหา mod 4 ว่าลงตัวไหม หรือเหลือเศษเท่าไหร่ เอาแต่เศษมาหา code ศตวรรษ ดังนี้ …

17xx เศษ 1 code 3

18xx เศษ 2 code 1

19xx เศษ 3 code -1

20xx เศษ 0 code -2

จำอย่างเดียวครับ งานนี้

เขาเลือกเลข code ชุดนี้มาเพื่อให้จำง่าย คือ 3 1 และลบ 1 2 จะได้จำโดยคิดว่า มี 31 วัน ในหนึ่งเดือน และมี 12 เดือน ในหนึ่งปี

เช่นปี 2022 ในปัจจุบัน century code คือ -2

เสร็จภารกิจขั้นที่หนึ่งในการหา code ของศตวรรษไปแล้ว ต่อไปก็เป็นภารกิจขั้นที่สอง ซึ่งวุ่นหน่อย คือ การหา code ของปี

ปีในที่นี้ คือเลขสองตัวหลังของ ค.ศ. อย่างเช่นปีนี้ 2022 YY ก็คือ 22

ให้เอา 4 มาหาร แต่คราวนี้ปัดเศษทิ้ง (อย่าสับสนนะครับ ไม่ใช่ mod 4) แล้วเอาผลลัพธ์กลับมาบวก สูตรคือ …

YY+(YY/4)

เช่น ปีนี้ 2022 เอา 22 มาหารด้วย 4 ได้ 5 เศษ 2 แต่ปัดเศษทิ้งไป เอาแต่ 5 กลับมาบวกกับ 22 ได้ 27

ขั้นต่อไป ก็เอาผลที่ได้ไปหา mod 7 คือเอา 7 ไปหารแล้วเอาเศษไปใช้ เช่น ปีนี้  mod 7 ของ 27 ก็คือ 6 (หรือ 27-3x7=6) และนั่นก็คือ code ปี ‘22 = 6 นั่นเอง

ก่อนทำขั้นต่อไป ให้เช็คว่า ปีที่กำลังคำนวณอยู่ เป็นปีอธิกสุรทินหรือไม่ด้วยนะครับ เพราะเดี๋ยวจะต้องนำมาใช้

จาก code ศตวรรษ แล้ว มาหา code ปี ต่อไปคงเดาได้ คือ หา code เดือน … จำอีกแล้วครับ คือ

มกรา  >> 1 (-1 เหลือ 0 สำหรับปีอธิกสุรทิน)

กุมภา >> 4 (-1 เหลือ 3 สำหรับปีอธิกสุรทิน)

มีนา   >> 4

เมษา     >> 0

พฤษภา >> 2

มิถุนา    >> 5

กรกฎา  >> 0

สิงหา     >> 3

กันยา    >> 6

ตุลา         >> 1

พฤศจิกา >> 4

ธันวา       >> 6

(วิธีจำ สามกลุ่มแรก 144, 025, และ 036 เป็นเลขยกกำลังสอง ส่วนกลุ่มสุดท้าย 14 6 เป็นเลขสองตัวหน้า กับตัวสุดท้าย ของสามกลุ่มแรก มาต่อกัน)

เช่นเดือนนี้ เดือน มีนา code เดือนก็คือ 4

Code เดือนเหล่านี้ คิดมาจาก …

J = 1 (365 mod 7)

F = 4 (1+31 mod 7)

M = 4 (4+28)

A = 0 (4+31)

M = 2 (0+30)

J = 5 (2+31)

J = 0 (5+30)

A = 3 (0+31)

S = 6 (3+31)

O = 1 (6+30)

N = 4 (1+31)

D = 6 (4+30)

สุดท้ายคือ code วัน ก็คือวันที่นั่นแหละครับ เอามาหา mod 7 คือเอา 7 หารแล้วแล้วเอาเศษไปใช้ อย่างเช่น วันนี้ เป็นวันที่ 27 หา mod 7 หรือเศษของการหารด้วย 7 ได้เท่ากับ 6

คราวนี้ก็รวม code ทั้งหมด คือของ ศตวรรษ ปี เดือน และวัน (CC, YY, MM, และ DD) ก็จะได้วันออกมา เช่น วันนี้ 2022-03-27 รวม code …

-2+6+4+6 = 14

หารด้วย 7 ลงตัว ได้เศษ 0 (mod 7 ของ 14 = 0) วันนี้จึงเป็น วันอาทิตย์

วิธีที่ว่ามานี้ จะเป็นเส้นทางการคิดปฏิทินในใจที่มืออาชีพใช้กัน เพราะเร็วดี แต่ยังมีการคิดอีกวิธีหนึ่ง เผื่อใครจะถูกจริต นำเอาไปใช้บ้าง ถึงแม้อาจจะคิดยาวกว่านิดหนึ่ง จึงทำให้ไม่ค่อยมีใครเอาไปใช้ในการแข่งคิดแข่งขัน แต่มันจำง่ายกว่ามากจริงๆ

วิธีที่ว่านี้ คิดโดยคุณ John Conway เจ้าแห่งการคิดวิธีช่วยจำ (mnemonic)

หลักการของเขาก็คือ หาวันในแต่ละเดือนที่มีระบบที่จำง่าย ที่มีวันตรงกันทั้งปี ไม่ต้องใช้ code เดือน ที่จำยาก และการหาวันอื่นในเดือนนั้นที่ห่างกันไม่กี่วัน ก็คิดต่อได้ไม่ยาก

ดังนั้น เขาจึงหาแต่ code ศตวรรษ และ code ปี เท่านั้น เพื่อจะหาว่า ในปีนั้น วันหลัก (anchor day) ดังกล่าว เป็นวันอะไร

วันที่ว่านั้น ก็คือ …

1 เดือนมกรา วันที่ 3 (วันที่ 4 ในปีอธิกสุรทิน จำว่า วันที่ 3 สามปี และวันที่ 4 ในปีที่สี่)

2 เดือนกุมภา วันที่ 28 (วันที่ 29 ในปีอธิกสุรทิน อันนี้จำง่าย เพราะเป็นวันสุดท้ายของเดือนอยู่แล้ว)

3 เดือนมีนา วันที่ 14 (วัน pi day 3.14)

นอกจาก 3 เดือนพิเศษช่วงต้นปีนี้แล้ว ที่เหลือก็ยิ่งจำง่ายใหญ่ คือ เท่ากับเดือนในเดือนคู่ (4/4, 6/6, 8/8, 10/10 และ 12/12)

ส่วนเดือนคี่ 5 จะคู่กับ 9 และ 7 คู่กับ 11 (5/9, 9/5 และ 7/11, 11/7)

วิธีจำก็คือ …

"ทำงาน 9 โมงเช้า ถึง 5 โมงเย็น ที่ร้าน 7-11"

(Mnemonic: “Working 9 to 5 at the 7-Eleven”)

ไปดูปฏิทินได้เลยครับว่า วันเหล่านี้ เป็นวันเดียวกันหมดทั้งปี เช่นปีนี้ (2022) คือวันจันทร์ อยากจะรู้วันอื่นก็คิดต่อจากวันเหล่านี้ได้ โดยคิดต่อจากวันหลักในเดือนนั้น

ก็คิดง่ายดี เพราะคำนวณแต่ปี คือคิดแค่ code ศตวรรษ และ code ปี เท่านั้น

แต่ถ้าใครเคยคิดวิธีแรก คือคิด code เดือนและวันด้วย พอมาคิดวิธีหลังซึ่งคิดแค่ปี (ศตวรรษและปี) ถึงแม้ code ปีจะคิดเหมือนกัน แต่ code ศตวรรษ ต่างกันนะครับ อย่าสับสน

หลักการก็คือ วันแรกของปี ที่เป็นวันหลัก (anchor day) ดังกล่าว คือวันที่ 3 มกรา ในปีปกติ หรือวันที่ 4 มกรา ในปีอธิกสุรทิน ถ้าหาวันดังกล่าวด้วยวิธีแรก จะเท่ากับ …

code (ศตวรรษ+ปี)+1+3

ในปีปกติ หรือ …

code (ศตวรรษ+ปี)+0+4

ในปีอธิกสุรทิน

ดังนั้น ถ้าปรับสูตรการหา code ศตวรรษใหม่ ให้ +4 เข้าไปเลย ก็จะง่าย

ทำให้ สูตรการหา code ศตวรรษ วิธีที่สอง ที่ใช้หาวันหลัก จึงต้องปรับใหม่เป็นดังนี้

17xx เศษ 1 code 3+4=7 หรือ 0 (ไม่มีเศษ)

18xx เศษ 2 code 1+4=5

19xx เศษ 3 code -1+4=3

20xx เศษ 0 code -2+4=2

ดังนั้น ถ้าต้องคิดวันหลักของปีที่ขึ้นต้นด้วย 19xx บ่อย เช่นวันเกิดของคนรุ่นเรา ก็จำ code ศตวรรษไว้เลยว่า คือ 3

ส่วนปีปัจจุบัน 2022 รวม code CC+YY (2+6=8 mod 7 คือ 1) วันหลักปี 2022 จึงเป็นวันจันทร์

ไม่น่าจะจำยากนักนะครับ

และถ้าฝึกคิดวันบ่อยๆ ก็จะชำนาญคิดได้รวดเร็วมากขึ้น

คุณ John Conway ที่คิดระบบนี้ ยังตั้งระบบเพื่อท้าทายตัวเองให้คิดเป็นประจำ ด้วยการตั้งระบบ lock on เมื่อเปิดคอมพิวเตอร์ เครื่องมันจะสุ่มเลือกวันที่ขึ้นมาให้คิดวันเสียก่อน ซึ่งเขาก็ใช้เวลาไม่ถึง 2 วินาที ก็ได้คำตอบ เพื่อใช้งานคอมพิวเตอร์ต่อไปได้

นอกจากนั้น คุณ John Conway ยังมีการคิดตั้งชื่อวันหลัก (anchor day) นี้ได้หวือหวามาก ฟังทีเดียว ติดหูเลย คือ "doomsday" เช่น doomsday ของปีนี้ (2022) คือวันจันทร์

เพราะ doomsday คือ …

"วันโลกาวินาศ" ครับ!! ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-03-27

เลขคิดในใจ

⭕️ ⭕️ ⭕️

เพื่อนพ้องถามมาว่า …

"อยากให้ช่วยหาวิธีทำการคิดเลข แบบสองหรือสามหลัก ที่เด็กจีนและอินเดียทำ"

แปลสั้นๆได้ว่า หาวิธี "คิดเลขในใจ" นั่นเอง

และแปลได้อีกอย่างว่า แขกและจีน เก่งเลขกันทั้งคู่

เราอยู่ในคาบสมุทรอินโดจีน คืออยู่ระหว่างอินเดียกับจีน ก็ต้องไม่ให้น้อยหน้าสินะ

ว่าที่จริง การคิดเลขในใจ หรือเรียกให้สั้นลงมาอีกนิดว่า เลขคิดในใจนั้น เป็นหนึ่งในหัวข้อวิชาการเรียนของเด็กในอดีต ที่กลายมาเป็น ส.ว. ในปัจจุบัน ส่วนเด็กปัจจุบัน ไม่มีการฝึกเรื่องนี้แล้ว อาจจะเป็นเพราะสมัยนี้เครื่องคิดเลขหาง่าย ไม่เหมือนสมัยก่อน ยิ่งเป็นเด็กบ้านนอกแล้วไม่ต้องพูดถึง … ไม่รู้จักครับ

แต่การคิดเลขในใจได้คล่องแคล่ว ก็มีประโยชน์เยอะนะครับ เพราะในบางสถานการณ์ คว้าเครื่องคิดเลขไม่ทัน อย่างน้อยก็ต้องประมาณการตัวเลขในใจไว้ได้บ้าง เช่นการซื้อของ การเติมน้ำมัน การกะวันที่นัดหมาย อะไรอย่างนี้เป็นต้น เรื่องอย่างนี้ พ่อค้าแม่ขาย อาเฮียอาเจ้ รวมทั้งแขกขายผ้าพาหุรัด จะได้เปรียบ เพราะฝึกคิดทุกวัน (เห็นไหม แขกกับจีน ตามมาคิดเลขในใจถึงเมืองไทย)

ผมใช้คำว่า "ฝึก" เพราะรู้อย่างเดียวไม่พอ ต้องชำนาญด้วย อย่างที่ฝรั่งที่เพิ่งเริ่มมาสนใจเรื่องเลขคิดในใจ ที่เรียกว่า "mental calculation" บอกว่า มีสามอย่างที่จะเก่งได้ คือ …

Practice

Practice และ

Practice

(การพูด style ย้ำคำแบบนี้เจอบ่อย เช่น ความสำเร็จในการทำร้านอาหาร ขึ้นกับปัจจัยสามอย่างคือ ทำเล ทำเล และ ทำเล)

ใช่แล้วครับ ไม่รู้วิธี ก็จบตั้งแต่แรก แต่ถึงแม้จะรู้วิธีก็ยังต้องฝึกให้เกิดความชำนาญ ไม่งั้นก็จะงุ่มง่าม สุดท้ายอาจจะบอกว่า ใช้เครื่องคิดเลขเหอะ เร็วกว่า

แต่ถ้าชำนาญ เร็วกว่าเครื่องคิดเลขจริงๆครับ เพราะใช้เครื่องคิดเลข ถึงแม้การประมวลผลมันจะเร็ว แต่จะช้าตรงกดแป้นตัวเลขทีละตัว

การคิดเลขในใจนั้น เราจะใช้สมองส่วนที่เรียกว่า "working memory" ซึ่งใช้งานได้ชั่วคราว ไม่ได้จำอย่างถาวร เทียบแล้วก็เหมือนกับหน่วยความจำของคอมพิวเตอร์ที่เรียกว่า "แรม" (RAM: random access memory) ซึ่งไม่ได้มากมายอะไร เทียบง่ายๆ ใครบอกเบอร์โทรศัพท์มา ตัวเลขไม่เกินสิบตัว เรายังจำได้มั่งไม่ได้มั่ง ถ้าไม่จดไว้ พักเดียวก็ลืมหมดแล้ว

ดังนั้น หลักการคิดเลขในใจ คือ จะต้องทำเป็นขั้นเป็นตอน เอาตัวเลขที่คิดได้แล้วมาคิดต่อ เพราะยังจำได้อยู่ ให้ต่อเนื่องไปเรื่อยๆ จึงไม่เหมือนกับการคิดเลขในกระดาษ ที่สามารถเขียนทดได้ และย้อนกลับไปมองใหม่เมื่อไหร่ก็ได้ ดังนั้น วิธีการคิดเลขในใจจึงไม่เหมือนการคิดเลขตามปกติ ที่เราเคยเรียนกันมาตั้งแต่เล็กๆ เช่นการบวก ก็เริ่มจากตัวเลขหลักทางขวามือ ได้ผลลัพท์เกินหนึ่งหลักก็ไปเขียนทดไว้ แล้วก็เขยิบไปทางซ้ายทำหลักต่อไป อย่างที่รู้ๆกัน

แต่การคิดในใจ ไม่มีกระดาษและปากกาให้ทด ... ทำไงล่ะ

เด็กรุ่นใหม่อาจจะงง แต่คนที่คิดในใจได้ จะรู้ว่า เขาสามารถทำได้โดยเลียนแบบการคิดซื้อขายของอาแป๊ะในตลาด

มีอยู่สามอย่างครับที้ไม่เหมือนการคิดเลขธรรมดา สามอย่างจริงๆครับ ไม่ใช่การพูดซ้ำแบบข้างบน

อย่างแรก ให้คิดจากทางซ้ายไปขวาครับ โดยคิดเลขหลักใหญ่ไปหาหลักเล็ก เหมือนการคิดจากแบ็งค์พันแตกเป็นแบ็งค์ร้อย

อย่างที่สอง พยายามคิดปัดเป็นตัวเต็ม แล้วบวกหรือลบด้วยตัวเลขที่เล็กกว่า คิดง่ายกว่า

อย่างที่สาม มองหาตัวเลข "คู่สิบ" หรือ เลข compliment ที่จะรวมกันแล้วได้สิบ ไว้เสมอ เทียบแล้วเหมือนกับการคิดทอนตังค์ของอาแปะนั่นแหละ

เลข compliment ที่รู้กันอยู่แล้วก็คือ

1  9

2  8

3  7

4  6

5  5

เช่นของราคา 80 ก็คือ ให้แบ็งค์ 100 แล้วทอน 20

วิธีคิดแบบนี้ จะสามารถย่อยตัวเลขให้ง่ายเข้า เช่นการบวกด้วย 28 คือการบวกด้วย 30 แล้วลบด้วย 2 (บวกด้วยเลข 3 คิดง่าย ลบด้วยเลข 2 ก็คิดง่าย)

การรวมเลขหลายๆตัว คนที่รู้วิธี จะพยายามรวมเลข compliment ให้ได้เต็มสิบไว้ก่อน

อย่างเช่น บวกเลขสามหลัก 4 จำนวน …

6 1 2

7 7 3

7 3 8

4 5 4

เห็นอย่างนี้ ปกติเราก็คว้าเครื่องคิดเลขแล้ว ใช่ไหมครับ

ถ้าจะคิดในใจ ให้เริ่มจากหลักร้อยก่อน มองหาเลข compliment คือ 600 กับ 400 เป็น 1000 มี 700 อีกสองตัว เป็น 2400 ถัดไปหลักสิบ มี compliments 70 กับ 30 รวมเป็น 100 ได้เป็น 2500 ที่เหลือ 10 กับ 50 เป็น 2560 หลักหน่วย มี compliment 2 กับ 8 รวมเป็น 2570 สุดท้าย 3 กับ 4 รวมเป็น 2577 เป็นคำตอบ

เทคนิคการคิดเลขในใจมีค่อนข้างเยอะ อย่างเช่น มีการคูณเลขได้ผลลัพท์แล้ว แต่อยากรู้ว่าผิดหรือเปล่าเช่น

6338 × 79 เท่ากับ 500702 หรือไม่

เขามีวิธีเช็คเรียกว่า "เศษ 9" (modulo 9) หรือกำจัดทีละเก้า

ทำยังงี้ครับ ...

6338 ตัด 63 ออก เพราะรวมกันได้ 9

เหลือ 38 รวมกันได้ 11 รวมกันอีกทีได้ 2

ส่วน 79 ตัด 9 เหลือ 7

เอา 2 x 7 = 14

รวม 1 กับ 4 ได้ 5

มาดูคำตอบบ้าง

500702 มองปร๊าดเดียว 7 กับ 2 รวมกันได้ 9 ... ตัดออก ดังนั้น จึงเหลือแต่ 5

ได้ 5 เท่ากัน คำตอบจึง อาจจะถูก แต่ถ้าไม่เท่ากัน คำตอบต้องผิดแน่นอน

การคิดเลขในใจนี้ มีการแข่งขันกันในระดับโลกด้วยนะครับ มีทั้งการแข่งทุกปี (Mental Calculations World Championship เริ่มตั้งแต่ปี 1997) ทุกสองปี (Mental Calculation World Cup เริ่มตั้งแต่ปี 2004) และทุกสี่ปีเหมือนโอลิมปิก (Memoriad - World Memory, Mental Calculation & Speed Reading Olympics เริ่มตั้งแต่ปี 2008) ดาวรุ่งก็ไม่ใช่มีแต่เพียงแขกและจีน มีญี่ปุ่นด้วย แต่ก็ต้องถือว่าเป็นนักคิดเลขสายเดียวกับจีน เนื่องจากใช้ลูกคิดเหมือนกัน และผู้ที่ชนะเลิศในปี 2012 (Naofumi Ogasawara) ก็เป็นครูสอนการใช้ลูกคิดญี่ปุ่นด้วย (ลูกคิดญี่ปุ่นจะมีข้างล่าง 4 ลูก ข้างบนลูกเดียว ส่วนลูกคิดของจีน จะมีข้างล่าง 5 ลูก ข้างบน 2 ลูก)

เรื่องการคิดเลข เมื่อเทียบกับสมัยโบราณ สมัยนี้มีตัวช่วยเยอะ ถ้าไม่จวนตัวจริงๆ คงไม่ค่อยมีคนคิดในใจสักเท่าไหร่ ตัวช่วยใกล้มือที่แทบจะติดตัวกันทุกคน คือ มือถือ นั่นเอง ซึ่งมีเครื่องคิดเลขอยู่ในตัวด้วย เหมือนกับถือเครื่องคิดเลขอยู่ในมือตลอดเวลา แล้วจะคิดในใจไปทำไมกัน หลายคนคงคิดเช่นนี้

คำถามว่า ทำไมยุคมือถือแล้วยังต้องคิดเลขในใจ ฝรั่งช่างคิด ตอบได้เข้าท่าว่า มันก็เหมือนกับ ยุครถยนต์ เรายังต้องวิ่งออกกำลังกาย ในเมื่อเรา exercise ร่างกายเพื่อสุขภาพ เราก็ควรจะ exercise สมองด้วย อัลไซเมอร์จะได้ไม่ถามหาไง

ว่าแล้วผมก็คงต้องฝึกคิดเลขในใจบ่อยๆบ้างแล้วละครับ ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-03-20

https://youtu.be/JawF0cv50Lk

R

⭕️ ⭕️ ⭕️

ผมเคยตั้งชื่อเรื่องที่เขียนเมื่อสี่เดือนที่แล้วได้สั้นมากคือ "น้ำ" แต่วันนี้ขอลบสถิติตัวเอง ตั้งชื่อเรื่องได้สั้นที่สุด คือ "R"

ครับ ตัวอาร์ ที่เป็นอักษรภาษาอังกฤษตัวที่ 18 นี่แหละ

ตัว R นี้ เมื่อเวลาที่มีการแปลภาษาปะกิตเป็นไทย ก็จะมีการใช้ ร.เรือ มาแทนเสมอไป ทำนองว่า มันต้องมีการรัวลิ้น เพื่อให้ต่างจาก ตัว L ที่แค่กระดกลิ้นครั้งเดียว ไม่ได้รัวลิ้น

แล้ว ร.เรือ กับตัว R มันแทนเสียงกันได้จริงหรือเปล่า … เดี๋ยวคงได้ทราบคำตอบ

ที่ไปที่มา ที่ทำให้มีเรื่องนี้ขึ้นมาได้ก็เนื่องมาจากการอ่าน รรรรร ที่ผมเคยแหย่ไว้เมื่อหลายวันก่อน ทำให้เกิดการสนทนาระหว่างเพื่อนร่วมวัย (ถ้าเรียกว่าเพื่อนร่วมรุ่น ก็จะฟังดูเป็นวัยรุ่น เรียกเพื่อนร่วมวัยดีกว่า จะได้ชัดเจนว่า แก่พอกัน - ฮ่า!) ว่า …

"เรื่องการออกเสียง รรร นึกถึงความหลัง

ลูกอยู่ราวๆชั้น ป 5~6 กลับบ้าน มาบอกว่า “…พ่อๆ อาจารย์คนไทยที่สอนวิชาภาษาอังกฤษที่โรงเรียน ออกเสียงผิด เสียง ตัว r มันออกเสียงไม่เหมือนกับ ร-เรือ ตัว t ก็ไม่ใช่เสียง ต-เต่า…”

คุณพ่อ บอกลูกไปว่า “…อาจารย์ที่สอนหนู ก็เหมือนพ่อนั่นแหละ วัยเด็กเราโตมาไม่มีโอกาสเรียนกับเจ้าของภาษา ไม่มีสื่อต่างๆให้ฟังสำเนียง การออกเสียงที่ถูกต้อง…”

ผมเลยรำลึกได้ว่า บนโลกเล็กๆใบนี้ ผู้คนใช้ลิ้นให้เกิดเสียงรัว ที่ต่างชาติส่วนใหญ่ใช้ตัว R และบ้านเราใช้ ร.เรือ นั้น แตกต่างกันไปในแต่ละชาติแต่ละภาษา

และขอบันทึกไว้ใน พ.ศ. นี้เลยว่า อนาคตของ ร.เรือ ของเรา ก็ชักจะไม่ค่อยโสภาเท่าไหร่ ฟังเสียงอนาคตของชาติคือเด็กๆรุ่นใหม่พูดจากันแล้ว ทำท่าว่าจะเหลือแต่ ล.ลิง อย่างเดียว ขี้เกียจรัวลิ้น แถมคำควบกล้ำทั้งหลายก็พาลจะหดหายไปด้วย

ใช่แล้วครับ ร.เรือ ของเรา รัวปลายลิ้นเหมือนแขก และท่าทางแขกจะรัวมากกว่าบ้านเราเสียด้วยซ้ำ

ภาษาที่รัวปลายลิ้นที่ R (trill หรือ rolled r) แบบที่เราออกเสียง ร.เรือ นั้น มีเยอะครับ เช่น บัลกาเรีย สวีเดน นอร์เวย์ อิตาลี สเปน รัสเซีย โปแลนด์ ดัทช์ และที่ดังระเบิดเถิดเทิงในตอนนี้ด้วย คือ ยูเครน

ส่วนฝรั่งอั้งม้อ ออกเสียงตัว R ในภาษาอังกฤษ ต่างจากที่เราใช้ตัว ร.เรือ ในภาษาไทยมากทีเดียว

ที่ต่างอย่างชัดเจน คือ คนฝรั่งเศส ที่ออกเสียงตัว R โดยไม่ได้รัวปลายลิ้น แต่รัวโคนลิ้น !! (voiced uvular fricative)

ครับ ออกเสียง ตัว R ครอกๆ จากลำคอ หรือจากโคนลิ้นแถวลิ้นไก่ ยังงั้นแหละครับ เมือง "Paris" ที่ไทยเราเรียก "ปารีส" จึงออกเสียงคล้ายๆกับ "ปาครี"

นอกจากจะมีการออกเสียงอย่างนี้ในภาษาฝรั่งเศสแล้ว ก็ยังมีในภาษาฮีบรู โปรตุเกส และสเปนโปรโตริกัน

ไม่ต้องดูอื่นไกล ไทยเราเองนี่แหละ ผมยังเคยรู้จักผู้ที่พูดออกเสียง ร.เรือ โดยการกระดกปลายลิ้นไม่ได้ ต้องใช้โคนลิ้นเหมือนคนฝรั่งเศส ตอนเด็กก็จะถูกแกล้งให้พูดคำว่า "โรงเรียนนายร้อย" ซึ่งจะออกเสียงเป็น "โครงเครียนนายคร้อย" ทุกทีไป

ส่วนอังกฤษ จะต่างออกไป และจะมากขึ้นอย่างชัดเจนในคนอเมริกัน ใครที่พูดสำเนียงอเมริกันได้อย่างชัดเจน บางครั้งออกเสียง ร.เรือ ในภาษาไทย จะเหมือนเสียงตัว R ในภาษาอังกฤษอเมริกัน

กล่าวคือ เขาจะห่อลิ้นด้านข้างทั้งสองเข้ามา แล้วก็คำรามออกมาจากลำคอ เสียงจะเหมือนเจ้าตูบคำรามยังไงยังงั้นเลย

เรื่องนี้ ผมไม่ได้ว่าเองนะครับ เพราะคนไทยเราถือเรื่อง หมา ใครพูดว่า ชาติหมา คงได้ชกกันแน่ แต่หมู เรากลับว่าน่ารัก มีคนชื่อเล่นว่า "หมู" เยอะแยะ กลับกันกับฝรั่ง ที่ชอบหมามากกว่า

เรื่องเสียง R คือเสียงเจ้าตูบคำราม จึงเป็นเรื่องของเจ้าของภาษาเขาเองแหละที่พูด

คือว่า เจ้าตัว R นี้ ภาษาละตินเขาให้สมญาว่า "littera canīna" คำว่า 'canine letter' นี้ แปลตรงตัวเป็นอังกฤษได้ว่า "dog's letter" หรือตัวอักษรของเจ้าตูบนั่นเองอันเนื่องมาจากเสียงที่สั่นในคอเหมือนเสียงคำราม (sound like a growling dog)

และเสียงพูด ภาษาละตินจึงบอกว่าเป็น vōx canīna ('dog voice') หรือเสียงเจ้าตูบ

ตัวอย่างที่ดีคือ คำที่แปลว่า "หมา" ในภาษาสเปน ก็คือคำว่า "perro" จึงออกเสียงคำรามของตัวอาร์ออกมาจากคอกันเพียบไปเลย

ในวรรณกรรมเรื่อง โรเมโอและจูเลียต (William Shakespeare's Romeo and Juliet) ในองค์ที่ 2 ฉากที่ 4 นางพยาบาลของจูเลียต ก็ยังเรียกตัวอักษร R ว่า "the dog's name"

 เอาละ ได้คำตอบแล้วว่า เสียง R มาจากหมา แล้วการประดิษฐ์อักษร R ล่ะ มาจากไหน เพราะมีประวัติมายาวนานมากครับ ...

เวลาเราเห็นเครื่องหมาย L-R ที่ไหน โดยไม่ต้องเดาเราก็คงรู้กันอยู่แล้วว่า L คือ Left หรือข้างซ้าย และ R คือ Right หรือข้างขวา

แต่เชื่อไหมครับ ว่า อักษรตัว R นั้น พัฒนามาจากรูปอักษรของอียิปต์โบราณ (Egyptian hieroglyph) ที่เป็นรูป ศีรษะ ก็ หัวคนนั่นแหละ ฟังแล้วเข้าใจได้ทันที จะเรียกให้เพราะไปทำไมก็ไม่รู้

และที่สำคัญ เป็นรูปหัวคนที่มองไปทางซ้าย คือหัวด้านซ้ายนั่นเอง ที่กลายมาเป็นตัว "R" ในปัจจุบัน ไม่ใช่ด้านขวาครับ

ก็แปลกดี!! ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-03-13

เทคโนโลยี ปี’21

⭕️ ⭕️ ⭕️

ทุกๆปี จะมีเทคโนโลยีใหม่ๆเกิดขึ้นมากมาย และมีมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่ง พยายามตามเทคโนโลยีเหล่านี้ให้ทัน แล้วนำมารวบรวมเรียบเรียง คัดสรรเอามาเพียงแค่สิบอย่างต่อปี อาจเป็นเพราะชื่อของมหาวิทยาลัย ชักนำเอาไว้ให้ทำจนเป็นภาระกิจประจำ

มหาวิทยาลัยนั้นคือ สถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ (Massachusetts Institute of Technology: MIT)

MIT เป็นมหาวิทยาลัยเอกชน อยู่ในเมืองเคมบริดจ์ รัฐแมสซาชูเซตส์ สหรัฐอเมริกา ที่มีชื่อเสียงมานานในเรื่องงานวิจัยและการศึกษาในสาขาเคมี ฟิสิกส์ และวิศวกรรมศาสตร์สาขาต่างๆ

เทคโนโลยีเปลี่ยนโลกสิบอย่าง ของปี 2021 ก็คือ …

10. Multi-skilled AI

ถึงแม้จะมีพัฒนาการทางด้านปัญญาประดิษฐ์ หรือ เอไอ (AI: Artificial Intelligence) อย่างมากในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แต่เจ้าหุ่นกระป๋อง เอไอ ก็ยังถือว่า ค่อนข้างซื่อบื้ออยู่มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าหากว่ามันเจอปัญหาใหม่ๆ หรือสิ่งแวดล้อมใหม่ๆที่มันไม่คุ้น เพราะมันขาดความสามารถอันหนึ่งของมนุษย์ ซึ่งแม้แต่เด็กตัวเล็กๆก็ยังมี คือความสามารถที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ๆได้อย่างรวดเร็ว

นั่นคือ มนุษย์เราสามารถรวมเอาประสาทสัมผัสทั้งห้าเข้าไว้ด้วยกันเป็นหนึ่งเดียว

นักวิจัยเขาเลยจะลองทำการรวมระบบเข้ามา เป็นเอไอเพียงหนึ่งเดียว ดูซิว่า หุ่นยนต์ที่ทั้งเห็น ทั้งรู้สึก ทั้งได้ยิน ทั้งสิ่อสารได้ จะช่วยมนุษย์ได้มากน้อยแค่ไหน

9. Remote everything

ผลงานของคุณ โควิด อีกแล้วครับท่าน ทำให้เกิดการเรียนออนไลน์ ทำงานที่บ้าน หรือแม้แต่ หมอรักษาคนไข้แบบ ออนไลน์

Snapask เป็นบริษัทสอนออนไลน์ มีลูกค้ากว่า 3.5 ล้านคน ในกลุ่มประเทศอาเซี่ยน

Byju เป็น แอป ด้านการเรียนการสอนของอินเดีย มีผู้ใช้งาน 70 ล้านราย

ในประเทศอูกันดา และอีกหลายประเทศในแอฟริกา ซึ่งขาดแคลนหมอในยุคโควิด ต้องใช้ระบบการดูแลสุขภาพทางไกล (telehealth)

8. Hyper-accurate positioning

นักขับรถสมัยนี้ คงแทบไม่มีใครไม่รู้จัก GPS และหลายคนคงได้เจอวีรกรรม หรือ วีรเวร ที่มันพาเข้ารกเข้าพงมาแล้ว ความคลาดเคลื่อนของระบบ GPS ในปัจจุบัน สูงมากถึง 5 เมตร หรือ 10 เมตร เลยทีเดียว

แต่ในอนาคต ความคลาดเคลื่อนนี้ จะลดลงมาเหลือเพียงระดับไม่กี่เซนติเมตร หรือแม้แต่ระดับมิลลิเมตรด้วยซ้ำ เพื่อมาใช้กับระบบขับอัตโนมัติ หรือรถยนต์ไร้คนขับไงครับ

มีรายงานจากจีนว่า บริษัท BeiDou สามารถบีบความคลาดเคลื่อนของระบบนำทางนี้ให้แคบลงเหลือเพียง 1.5~2 เมตร ได้แล้ว

ตอนนี้ ดาวเทียมสำหรับระบบ GPS ซึ่งเริ่มใช้กันมาตั้งแต่ต้นทศวรรษ 1990 ก็ได้ทะยอย upgrade ไปเรื่อยๆ และจะส่งเพิ่มขึ้นไปอีกหลายดวง ภายในปี 2023

7. Digital contact tracing

ต้องยกเครดิตให้ คุณโควิด ที่เป็นต้นตอทำให้เกิดเทคโนโลยีนี้ขึ้นมา เพื่อติดตามการแพร่กระจายของโรคระบาด ไปยังชุมชนต่างๆ

6. Green hydrogen

ไฮโดรเจน ทางเลือกมานานในกลุ่มชนที่สนใจภาวะสิ่งแวดล้อมเรื่องโลกร้อนอันเกิดจากการเผาไหม้ที่ทำให้เกิดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ปัญหาคือ ปัจจุบันไฮโดรเจนยังทำมาจากก๊าซธรรมชาติเป็นส่วนใหญ่ มันก็เลยไม่เป็นพลังงานสะอาดไปได้ ถ้าต้นทางการผลิตมัน ไม่สะอาด

ทางเดียวที่จะทำให้ไฮโดรเจนเป็นพลังงานสะอาด คือต้องใช้ร่วมกับระบบการผลิตไฟฟ้าจากพลังลม และพลังแสงอาทิตย์ แล้วนำมาแยกไฮโดรเจนจากน้ำด้วยไฟฟ้า ซึ่งกลุ่มประเทศในยุโรปกำลังรณรงค์ทำกันอยู่ โดยพยายามให้ต้นทุนมันต่ำลงมากพอ

5. Data trusts

ปัญหาใหญ่ในปัจจุบันของโลกยุคไร้พรมแดน หรือยุคข้อมูลข่าวสาร ของมนุษย์เราที่ใช้อินเตอร์เน็ตเป็นตัวกลางสื่อสารไปได้ทั่วโลกในปัจจุบันนี้ ก็คือ ระบบความปลอดภัยของข้อมูล ปัญหาเรื่องการถูกแฮ็ค ข้อมูลรั่วไหล นำเอาข้อมูลไปขาย ยังเกิดขึ้นเป็นข่าวอยู่บ่อยครั้ง ตอนนี้ Data trusts กำลังเสนอตัวเองที่จะเข้ามาจัดการข้อมูลให้ปลอดภัยที่สุด บางรัฐบาลก็เริ่มสนใจ

4. Lithium-metal batteries

รถไฟฟ้า หรือ อีวี (EV: Electric Vehicle) ปัจจุบันใช้ถ่าน ลิเทียมไอออน เป็นส่วนใหญ่ ราคาค่อนข้างสูง และต้องชาร์จบ่อย

ในอนาคตอันใกล้ กำลังจะมีถ่านชาร์จสำหรับรถยนต์ที่น่าใช้มากขึ้น สามารถชาร์จไฟเพิ่มได้อีกเกือบเท่าตัว คือเพิ่มอีก 80% เวลาชาร์จไม่นาน ราคาไม่แพงมาก เรียกถ่านชนิดนี้ว่า ถ่านลิเทียม-เมทัล พัฒนาโดยบริษัท QuantumScape ร่วมกับบริษัทรถยนต์ VW หรือโฟล์กสวาเก้น ของเยอรมัน คาดว่าจะออกสู่ตลาดได้ในปี 2025

3. TikTok

ตั้งแต่ ติ๊กต็อก ถือกำเนิดในจีน ตั้งแต่ปี 2016 เป็นต้นมา มันก็เติบโตอย่างก้าวกระโดดมาตลอด มันถูกดาวน์โหลดหลายพันล้านครั้ง จากผู้ใช้หลายร้อยล้านคน ติ๊กต็อก ทำให้เกิดผู้สร้างคลิปหลากหลาย ผู้ชมอีกหลายหลาย และเนื้อหาก็หลากหลายอีกเช่นกัน

2. GPT-3

มนุษย์ฝันที่จะมีเครื่องคอมพิวเตอร์ ที่มีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI)

หรือความฉลาดเทียมที่สร้างขึ้นให้กับสิ่งที่ไม่มีชีวิต ให้สามารถเขียนหรือพูดได้เหนือมนุษย์ เครื่อง GPT-3 เป็นหนึ่งในนั้น มันจึงเขียนและพูดได้มากมาย  โดยอ่านจากข้อมูลที่หลากหลายในอินเตอร์เน็ต

แม้ว่ามันจะสร้างสรรค์งานได้มากมาย แต่เนื่องจากมันไม่มีชีวิต มันจึงไม่มีความเข้าใจในสิ่งที่มันเขียนหรือพูดออกมาเลยแม้แต่นิดเดียว และอีกประการหนึ่ง ข้อมูลในอินเตอร์เน็ตนั้นเป็นข้อมูลที่ไม่จริง หรือไม่ถูกต้อง (fake) ตั้งเยอะแยะ

1. Messenger RNA vaccines

เทคโนโลยีสุดยอดที่เปลี่ยนแปลงโลกไปตลอดกาลนี้คือ เทคโนโลยีการผลิตวัคซีนแบบ mRNA ที่ย่อมาจากคำว่า messenger RNA

ท่ามกลางวิกฤติของโควิด ที่ระบาดไปทั่วโลก สองวัคซีนที่พอจะรับมือสู้กับมันได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นวัคซีนชนิด mRNA ทั้งคู่

ถึงแม้ว่า ทั้งคู่ ถือว่าเป็นวัคซีนใหม่ และโควิด ได้รับเกียรติเป็นคู่ต่อสู้รายแรกของวัคซีน mRNA แต่ทว่า เทคโลโลยีนี้ คิดค้นกันมาแล้วถึง 20 ปี เพิ่งจะมีโอกาสฉายแสงพระเอกในปีนี้เอง

เทคโนโลยีวัคซีนแบบ mRNA นี้ กำลังจะขยายผลไปยังโรคอื่นๆด้วย เช่น มาเลเรีย และถึงแม้ โควิด จะกลายพันธุ์ไม่มีหยุด แต่เทคโนโลยีนี้สามารถปรับปรุง (modify) ให้รับมือกับสายพันธุ์ใหม่ได้ไม่ยากและทำได้ในเวลาอันรวดเร็ว และเขาวาดฝันที่จะใช้เทคโนโลยีนี้สู้กับตัวที่สู้ยากๆ เช่น HIV และ มะเร็ง ต่อไปอีกด้วย

ในอดีต เมื่อเจอกัน คำทักทายด้วยคำถาม โดยไม่ต้องการคำตอบจริงๆ บ่งบอกถึงชาติพันธุ์ได้พอสมควร เช่น ไทยโบราณเรา ทักกันตามประสาคนชอบท่องเที่ยวว่า "ไปไหนมา?" ฝรั่งห่วงสุขภาพ ทักกันว่า "สบายดี?" ส่วนคนจีน กังวลเรื่องปากท้อง ทักทายว่า "กินข้าวยัง?"

สมัยนี้ น่าจะมีทำทักทายร่วมสมัยไปทั่วโลก ว่า ...

"ฉีดวัคซีนรึยัง?" ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-01-16

อักษรเบรลล์

⭕️ ⭕️ ⭕️

เมื่อปีเก่าผ่านไป เทศกาลปีใหม่เข้ามาให้คนคึกคัก แต่ งานเลี้ยงย่อมมีวันเลิกรา สิ่งที่ถูกทอดทิ้งตามไปด้วย คือ ปฏิทินปีเก่า ซึ่งบางครั้งสภาพยังดีอยู่เลย เพราะใช้กระดาษดีมาก มาทำ

แทนที่จะปล่อยให้เป็นขยะล้นโลก มีคนพยายามหาทางรีไซเคิล ประโยชน์ทางหนึ่งที่เข้าท่า คือ เอามาทำหนังสืออักษรเบรลล์สำหรับคนตาบอด เพราะ จะเป็นปฏิทินปีเก่าหรือปีใหม่ เขาก็ไม่เห็นอยู่แล้ว เขาแค่ใช้นิ้วมือสัมผัสตุ่มนูนที่อ่านเป็นอักษร - แค่นั้น

หลังเทศกาลปีใหม่หมาดๆ คือวันที่ 4 มกราคม อาจจะไม่มีความหมายสำหรับคนทั่วไป แต่มีความหมายมากสำหรับคนตาบอด เพราะเป็นวันที่รำลึกถึง Louis Braille ผู้ซึ่งทุ่มเท คิดประดิษฐ์อักษรแบบตุ่มสัมผัส เพื่อเปิดโลกให้คนตาบอดใช้ค้นคว้าหาความรู้ได้ด้วยตนเอง อักษรดังกล่าวจึงเรียกว่า "อักษรเบรลล์" และเรียกวันนี้ว่า "World Braille Day" อันเป็นวันเกิดของท่าน

Louis Braille เป็นชาวฝรั่งเศส ซึ่งประสบอุบัติเหตุ จนสูญเสียการมองเห็นไปตั้งแต่วัยเด็ก พอเป็นวัยรุ่น อายุ 15 ปี จึงคิดโค้ดสำหรับอักษรฝรั่งเศสขึ้นในปี 1824 โดยได้แรงบันดาลใจ ต่อยอดจากงานของ Charles Barbier ที่สร้างโค้ด night writing สำหรับทหาร ซึ่ง ระบบของ Barbier นั้นไม่ได้ผล ด้วยเหตุผลสองอย่าง คือ มีตุ่มนูนต่อตัวมากไป คือมีตั้ง 12 ตุ่ม จึงอ่านยาก ทำให้อ่านได้ช้า และประการที่สอง มันไม่ได้ใช้แทนตัวอักษร แต่ใช้แทนเสียง

อักษรเบรล ใช้เพียง 6 ตุ่มนูน ออกแบบให้แยกแยะตัวอักษรที่แตกต่างกันให้ง่ายที่สุด แต่มากพอที่จะใช้แทนตัวอักษรและสัญลักษณ์ได้มากถึง 2 ยกกำลัง 6 คือ 64 ตัว - เหลือเฟือ

ในปี 1829 เบรลล์ได้เพิ่มโค้ดสำหรับดนตรีเข้าไปด้วย (เสียงดนตรีเหมาะสำหรับคนมองไม่เห็น ส่วนคนมองเห็นก็ชอบด้วย) แต่กว่าจะปรับปรุงครั้งที่สอง ให้เป็นรูปแบบไบนารีขนาดจิ๋วอย่างเช่นที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน ก็ล่วงเลยมาจนถึงปี 1837

เริ่มแรก อักษรเบรลล์ใช้แทนอักษรฝรั่งเศส ต่อมาในปี 1905 ก็มีอักษรเบรลล์สำหรับภาษาอังกฤษ ส่วนภาษาไทยมีอักษรเบรลล์ใช้ในปี พ.ศ. 2482 โดยอาจารย์ Genevieve Caulfield ร่วมกับนายแพทย์ ฝน แสงสิงแก้ว ได้พัฒนาอักษรเบรลล์ภาษาไทยขึ้นมา และแล้ว โรงเรียนสอนคนตาบอดจึงถูกก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2482 โดยมีนักเรียนคนแรก คือ หม่อมเจ้าพวงมาศผกา ดิศกุล

ที่ผมหยิบยกเอาเรื่อง อักษรเบรลล์ นี้มาเขียน ไม่ใช่ว่าคิดจะตามไปอ่าน อักษรเบรลล์ หรอกนะครับ เพียงแต่ทึ่งในตรรกะความคิดของคุณเบรลล์ ที่สามารถจัดการให้ไบนารีโค้ดที่ดูเหมือนว่าจะจำยาก กลับมาทำให้จำได้ง่ายๆ คนตาบอดเรียนรู้ได้สบาย คือยังงี้ครับ

ปกติเลขไบนารี 6 หลัก ทั้ง 64 ตัว จะเขียนว่า …

000000

000001

000010

000011

.

.

111110

111111

รวม 64 บรรทัด

ถ้าคิดว่า บรรทัดไหน จะตรงตัวกับ A B .. ไปจนถึง Z คงสับสนน่าดู

คำว่าไบนารีที่ว่านั้น คือ 1 กับ 0 นั่นเอง อักษรเบรลล์จึงหมายถึงมีตุ่มนูน กับไม่มีตุ่มนูน

การเรียกตุ่มนูนมันยาว จะให้เรียกตุ่มเฉยๆก็พอได้ แต่ทำให้นึกถึงโอ่งมากกว่า ดังนั้น ต่อไปผมจะขอเรียกสั้นๆว่า จุด ก็แล้วกัน

เมื่อเปลี่ยน 1 เป็นจุด  ทั้ง 64 บรรทัดข้างบนนั้น จะเขียนได้เป็น

oooooo

ooooo•

oooo•o

oooo••

.

.

•••••o

••••••

ถ้าเอามาแทนอักษร เขียนติดกันเป็นพรืดไป แล้วลองเอานิ้วรูดดู งานนี้เสร็จแน่ๆ ไม่รู้ว่ามันคือตัวอะไรบ้าง มีกี่จุดแล้ว นับไม่ถูก สับสนไปหมด ที่สำคัญ o คือช่องว่าง เจอติดกันยาวๆ อาจจะนึกว่าเว้นวรรค

ถึงแม้จะจับมาเรียงเป็นแนวตั้ง อาจจะแก้ปัญหาเรื่องเว้นวรรคไปได้ แต่ก็ยังยาวมากอยู่ดี และอย่าลืมว่า อักษรนี้ไม่ได้ใช้ตามองแล้วเห็นว่าเป็นกี่จุดได้ทันที แต่ใช้นิ้วรูด เป็นระบบสัมผัส ถ้าเป็นแถวเดียวยาวยืดอย่างนั้น นับยากแน่ๆ

คุณเบรลล์เขาใช้วิธีหั่นครึ่ง ติดกัน 2 แถวตั้ง แถวละ 3 รวมเป็น 6 จุด สำหรับอักษรแต่ละตัว

และเพื่อไม่ให้สับสนในการเรียกตำแหน่งของจุดทั้ง 6 จึงได้กำหนดให้เรียกตรงกันดังนี้

1• •4

2• •5

3• •6

เช่นมี จุดตำแหน่งที่ 1 จุดเดียว จะเป็น A ส่วนอักษรไทยคือ สระ อะ ดังนี้

• o

o o

o o

กลยุทธ์ขั้นต่อไป ก็คือ เขาแบ่งแถวนอนล่างสุด คือตำแหน่ง 3 กับ 6 แยกออกไปเลย สำหรับใช้แบ่งชุดกลุ่มอักษรเท่านั้น ทำให้สามารถแบ่งได้ถึง 4 ชุด เพราะมี 2 จุด คือ

x x    x x    x x    x x

x x    x x    x x    x x

o o    • o    • •    o •

ดังนั้น เมื่อนิ้วสัมผัสไม่พบจุดแถวล่าง ก็จะรู้ว่าเป็นอักษรอยู่ในกลุ่มชุดแรก ถ้ามี 1 จุด (ตำแหน่งที่ 3) ก็เป็นอักษรกลุ่มที่ 2 และถ้ามีครบทั้ง 2 จุด ก็คือกลุ่มที่ 3

ปกติ แค่ 3 กลุ่มนี้ก็เพียงพอสำหรับอักษรภาษาฝรั่งเศสในสมัยนั้นแล้ว กลุ่มที่ 4 ที่มีจุดเดียว (ตำแหน่งที่ 6) จึงใช้สำหรับเครื่องหมายต่างๆ แต่มีอักษรอยู่ตัวหนึ่งที่พิเศษ หลุดมาอยู่ในกลุ่มที่ 4 นี้ คือ W ทั้งนี้เพราะ  สมัยก่อนนั้น ฝรั่งเศสไม่มีตัว W เมื่อภาษาอังกฤษมีตัว W ใช้ จึงต้องมาเติมกันทีหลัง ในท้ายกลุ่มที่ 4 นี่เอง

คราวนี้ก็ง่ายหน่อยสำหรับ 4 จุดบนที่เหลือ ที่ผมเขียนเป็นตัว x ไว้ คือ

x x

x x

เพราะแค่ใช้นิ้วแตะลงไปก็รู้แล้วว่า มีจุดหรือตุ่มนูนตรงไหนบ้าง บน-ล่าง-ซ้าย-ขวา สะดวกในการแยกแยะ เพียงใช้การสัมผัสด้วยปลายนิ้ว

จากอักษร 26 ตัว เมื่อหักตัว W ที่ฝรั่งเศสไม่มีใช้ในสมัยนั้นออกไปตัวหนึ่ง ก็จะเหลือ 25 ตัว แบ่งสามกลุ่ม ง่ายๆแบบไม่ต้องคิดมากคือ กลุ่มละสิบ แบ่งเป็น สองกลุ่มครึ่ง ยังเหลือว่างอีกตั้งห้า ไว้ทำเป็นอักษรหรือเครื่องหมายอะไรก็ได้

ที่จริง จุดทั้งสี่ คือ บน-ล่าง-ซ้าย-ขวา ดังกล่าว สามารถทำเครื่องหมายแตกต่างกันได้ถึง 16 อย่าง (2 ยกกำลัง 4) แต่เบรลล์ต้องการเพียงแค่สิบ ก็ง่ายหน่อย ที่ท้าทายคือ จะทำยังไงให้จำง่ายด้วย

เบรลล์ต้องการให้ชุดอักษรกลุ่มแรกที่มีแค่สิบนี้ สามารถแทนได้ทั้งอักษรและตัวเลข นั่นคือ A B C D E ... I J และ 1 2 3 4 5 … 9 0 จะใช้อักษรเบรลล์เหมือนกัน

เริ่มด้วย จุดเดียว ตำแหน่งที่ 1 หมายถึง 1 และ A ... ง่ายหน่อย

1,A

• o

o o

ตัวที่ 2 และมี 2 จุด แทน เลข 2 กับ B

2,B

• o

• o

เลข 3 เลขยังน้อยอยู่ อยากให้มีจุดน้อยๆ แค่ 2 จุด จึงใช้ ตำแหน่งที่ 1 กับตำแหน่งที่ 4 แทนเลข 3 กับ C

3,C

• •

o o

การมีจุดน้อยๆ แค่ สองจุด และสังเกตได้ง่าย มีอีกสองอย่างคือ ทะแยงเฉียงลง และเฉียงขึ้น ในช่วงที่เบรลล์คิดอักษรตุ่มนูนนี้เป็นช่วงที่มอร์สเพิ่งคิดรหัสได้หมาดๆ โดยใช้ หนึ่งจุด [•] แทนตัว E และ สองจุด [••] แทนตัว I เนื่องจากเป็นอักษรที่ใช้บ่อย เบรลจึงพิจารณาเอา สองจุดเฉียงที่ว่า มาแทน E ซึ่งคู่กับ 5 โดยเลือกการเฉียงลง เพราะผ่านตำแหน่งที่ 5

5,E

• o

o •

และเฉียงขึ้นแทน I ซึ่งคู่กับ 9

9,I

o •

• o

ต่อไป เขาก็พิจารณาว่า ทั้งสี่จุดนี้ มันมีสี่มุม น่าจะแทนเลขคู่ที่เหลืออีกสี่ตัว คือ 4 6 8 และ 0 โดยใช้จุดสามจุด ทำมุมฉากกัน มุมแรก บนขวา ตรงตำแหน่งที่ 4 ก็ให้แทนเลข 4 กับ D ไปเลย จะได้ตรงกัน ต่อไปก็วนไปเป็นมุมบนซ้าย มุมล่างซ้าย และมุมล่างขวา แทน 6 กับ F, แทน 8 กับ H และแทน 0 กับ J ตามลำดับ

4,D  6,F   8,H  0,J

• •     • •     • o    o •

o •     • o    • •     • •

เหลือเลขตัวเดียวคือ 7 ซึ่งคู่กับ G ก็ใส่ครบทั้ง 4 จุดลงไปเลย

7,G

• •

• •

ครบแล้วชุดทั้งสิบ (decade) ของอักษรเบรลล์ที่แทน 1 2 3 … 9 0 และ A B C … I J คือ

1,A    2,B   3,C   4,D   5,E    6,F   7,G    8,H   9,I    0,J

• o     • o     • •     • •     • o     • •     • •      • o    o •     o •

o o    • o    o o     o •     o •     • o     • •     • •     • o     • •

o o    o o    o o     o o    o o    o o    o o    o o    o o    o o

อักษรอีกสิบตัวชุดที่สอง K L M ... S T จะมีสี่จุดบนเหมือนกับชุดแรก เพียงแต่เปลี่ยนแถวล่าง จาก [o o]  เป็น [• o]

และห้าตัวที่เหลือ ยกเว้น W คือ U V X Y Z ก็จะมีสี่จุดบนเหมือนห้าตัวแรกของชุดทั้งสิบ แต่เปลี่ยนแถวล่างสุดเป็น [• •]

ตัว W เจ้าปัญหาตัวสุดท้าย จะมีสี่ตัวบนเหมือนตัวที่สิบ สุดท้าย (เลข 0) แต่เปลี่ยนแถวล่างสุดเป็น [o •] กลายเป็น

W

o •

• •

o •

เฮ้อ! เหนื่อย!! กว่าจะครบ

อาจจะมีคนขี้สงสัยว่า แล้วอักษรเบรลล์ตัวที่เหลือว่างอยู่ ที่ใช้สำหรับเครื่องหมายต่างๆ หรือแม้แต่สำหรับภาษาที่มีอักษรเยอะ เช่นภาษาไทย จะทำให้เป็นระบบได้อย่างไรให้ครบ 64 จากฐานอักษรเบรลล์ทั้งสิบ ที่ใช้แทนเลข 1 2 3 ... 9 0 ดังกล่าว

เขาใช้วิธี เลื่อนขวา (shift right) กับ เลื่อนล่าง (shift down) ครับ - เข้าท่ามาก

จำได้ใช่ไหมครับว่า อักษรกลุ่มแรก 10 ตัว แถวที่สามล่างสุดจะว่าง เขาก็เลื่อนลงมา (shift down) ให้ไปว่างแถวบนแทน จึงได้ชุดอักษรเบรลล์มาอีก 10 ตัว จะเอาไปแทนเครื่องหมายอะไรก็ช่างเถอะ

ตอนนี้เราก็ได้ชุดละสิบ (decade) รวมห้าชุด เป็น 50 แล้ว ยังเหลืออีก 14 จึงจะครบ 64

สังเกต สองตัวแรก คือ 1 และ 2 ของชุดสิบ (decade) สิครับ จะเห็นว่า ข้างขวาจะว่าง ดังนั้น จึงสามารถ เลื่อนขวา (shift right) เป็นข้างซ้ายว่างได้ ทำให้เพิ่มมาอีก 2 ตัวในแต่ละชุด นั่นคือ ทั้ง 5 ชุด แทนที่จะมีชุดละสิบ ก็เพิ่มเป็นชุดละ 12 กลายเป็น 60 ตัว

แล้วอีก 4 ตัว อยู่ที่ไหน จะได้ครบ 64 ตัว

ชุดว่างไงครับ คือไม่มีจุดอยู่เลย (ตรงข้ามกับ 7) รวมทั้งหมด 4 ชุด (ไม่มีการ shift down เพราะมันว่าง เลื่อนลงแล้วก็ยังเหมือนเดิม)

ครบ 64 ซะที!

เรามี internet ใช้ อันเป็นผลมาจากสงครามเย็น ส่วนคนตาบอดมีอักษรเบรลใช้ก็เพราะสงครามเช่นกันครับ  ที่มาก็คือ นโปเลียนพยายามหาวิธีให้ทหารสื่อสารกันในที่มืด (night writing) ระหว่างสงครามนั่นเอง!

อ๊ะๆ ! อย่าได้สรุปเอาดื้อๆ นะครับ ว่า สงครามก็มีดีเหมือนกัน !! ไม่มีสงครามน่ะดีแล้วครับ‼️๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2022-01-09

อดีตและอนาคต

⭕️ ⭕️ ⭕️

ปีเก่าผ่านไป บ๊ายบาย 2021

อาจมีนักอ่านบางท่าน ที่เป็นคนช่างสงสัย เห็นชื่อเรื่องแล้ว มีคำถามในใจว่า ... มีอดีต มีอนาคต แล้วปัจจุบันหายไปไหน

ช่วงปีเก่าปีใหม่ ผมได้รับหนังสือจากกัลยาณมิตรมา 2 เล่ม เป็นหนังสือดีน่าอ่าน เขียนโดย คุณ ภิญโญ ไตรสุริยธรรมา เล่มแรกชื่อ "FUTURE ปัญญาอนาคต" ได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี ต้องพิมพ์เพิ่มเติมถึง 9 ครั้ง จึงเขียนเล่ม 2 ออกมาอีก ในชื่อ "PAST ปัญญาอดีต"

คุณภิญโญฯ ได้ให้สัมภาษณ์ คุณเอกพล บรรลือ แห่ง "the Momentum" ว่า ...

"วันนี้เราก็ยืนอยู่ในจุดปัจจุบันซึ่งเป็นรอยต่อระหว่างอดีตกับอนาคต..."

ครับ ปัจจุบัน จึงเป็นแค่รอยต่อ

ผมเคยอ่านเรื่องของนักคิดนักเขียนท่านหนึ่ง นานมาแล้ว นานจนจำไม่ได้ว่า ท่านนั้นชื่ออะไร จึงต้องขออภัยที่ไม่รู้ว่าจะให้เครดิตยังไง แต่ผมไม่ได้คิดเองก็แล้วกันละ

ท่านบอกว่า "ปัจจุบันนั้น ไม่มี มีแต่สิ่งที่ยังไม่เกิด คือ อนาคต และสิ่งที่เกิดขึ้นแล้ว คือ อดีต"

เราอาจจะนึกว่า วันพรุ่งนี้ คือ อนาคต วันวาน คืออดีต วันนี้ไง ที่เป็นปัจจุบัน

แต่ถ้าเราลองซอยวันออกเป็นชั่วโมงสิครับ ก็จะเห็นว่า มันมีชั่วโมงข้างหน้า และชั่วโมงที่แล้ว

ครับ ไม่ว่าจะซอยเป็นนาที วินาที หรือให้เล็กลงไปแค่ไหน ก็จะหาปัจจุบันไม่เจอ เพราะมันเป็นเพียงเส้นแบ่งบางๆ ระหว่างอดีต กับอนาคตเท่านั้น

ทันทีที่สิ่งที่มาจากอนาคตเกิดขึ้น มันจะกลายเป็นอดีตไปทันที

ความจริงนักคิดท่านนั้น ต้องการเพียงจะให้ข้อสะกิดเตือนใจผู้คนทั้งหลายว่า อย่าไปเครียด หรือวิตกกังวลกับสิ่งทั้งหลายในโลกนี้เลย เพราะมันมีเพียงสองอย่างที่เราควบคุมไม่ได้ทั้งคู่ อย่างหนึ่งคือ มันยังไม่เกิด ยังไม่เป็นจริง เพราะมันเป็นอนาคต และอีกอย่างก็เป็นอดีต ที่มันเกิดไปแล้ว แก้ไขอะไรไม่ได้ แล้วจะเป็นทุกข์เป็นร้อน วิตกกังวลไปไย

มันก็จริงแหละนะ ... เป็นวิธีที่จะขจัดความทุกข์ใจแบบง่ายๆ

เมื่อไม่มีปัจจุบัน ลองไปถามครูสอนไวยากรณ์อังกฤษ ว่า ถ้า future tense เป็นประโยคอนาคต และ past tense เป็นประโยคอดีต แล้ว present tense จะเป็นประโยคที่ใช้กับสถานการณ์อย่างไร

ก็ใช้กับสิ่งที่เป็นจริงแท้แน่นอนตลอดกาลไง เช่นดวงอาทิตย์ย่อมส่องแสงตลอดเวลา คือตลอดมา และตลอดไป

ถ้าไปถามหลวงพ่อบ้าง ว่า ที่เป็นจริงตลอดกาล คืออะไร ก็คือสัจธรรม นั่นเอง

อ้าว! กลายเป็นเรื่องธรรมะไปซะแล้ว กำลังตั้งใจจะพูดเรื่องเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงโลกเสียหน่อย ให้เข้ากับเทศกาลปีใหม่อยู่ทีเดียว

รุ่นพี่ที่เคารพของผม ได้กรุณาเขียนขึ้นต้นเรื่องอดีตมาให้ผมสานต่อ เกี่ยวกับการใช้พลังงานของโลก ว่า ...

"โลกเป็นดาวเคราะห์ร้อน ที่มีพลังงานในตัว แต่ด้วยตำแหน่งที่พอดี พอนานๆเข้า ผิวโลกเย็นลงได้ จนแข็งและหนา พร้อมๆกับแปรปรวนเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา ถึงจุดหนึ่งก็เกิดสิ่งมีชีวิต และวิวัฒนาการเรื่อยมา โดยมีดวงอาทิตย์เป็นพี่ใหญ่คอยประคองไว้ พร้อมทั้งป้อนพลังงานด้วยการส่องแสงให้ผิวโลก อันก่อให้เกิดการแปรเปลี่ยนเคลื่อนไหว และสะสมของสารต่างๆเรื่อยมาบนผิวโลก รวมทั้งกำเนิดสิ่งมีชีวิตด้วย ซึ่งทั้งหมด เป็นการแปรสภาพของพลังงานจากแสงแดด และ (บางส่วน) จากใต้ผิวโลกลึกๆ ที่ยังร้อนระอุอยู่

พลังงานในโลก มาจากดวงอาทิตย์ตั้งแต่แรก หลายล้านปีก่อน เมื่อเวลาผ่านไป การเก็บกักพลังงานก็ดำเนินมาอย่างต่อเนื่อง แต่หลังจากมีมนุษย์กำเนิดขึ้น ก็มีการใช้ชีวิตในรูปแบบต่างๆ จนกระทั่ง สองร้อยกว่าปีหลังนี้เอง ที่เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างมหาศาล ทำให้มนุษย์ขุดค้นพลังงานมาใช้ในรูปแบบต่างๆมากมาย โคตรๆ  ตามสติปัญญาที่มีที่คิดได้เรื่อยมาเป็นลำดับ จนทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงกับสิ่งแวดล้อมของโลกอย่างมาก ต่างๆนานา ในอัตราเร่งสูงสุด ด้วยแรงผลักดันจากระบบทุนนิยมกิเลสหนา  นำเอาสิ่งที่ดวงอาทิตย์สะสมให้มาเป็นเครื่องมือหาประโยชน์ระยะสั้น จนถึงทศวรรษนี้

แต่ในที่สุด ความก้าวหน้าของมนุษย์ก็คิดได้ออกว่า มีสิ่งที่สามารถทำได้ดีกว่าสำหรับอนาคต จึงเกิด trend ใหม่ไร้เผาไหม้ โดยเลิกขุดค้นของเก่า และหันไปใช้แสงอาทิตย์ และอื่นๆ จากธรรมชาติ  เพื่ออนาคต ซึ่งจะทำให้โลกกลับไปสะอาดได้อีก ยืดอายุของโลกและมนุษย์ชาติได้ ก่อนจะล่มสลายสูญพันธุ์ไปก่อน"

ผมลองไปค้นดูการย้อนดูอดีต ที่เว็บไซต์ของมหาวิทยาลัย Southamton ของอังกฤษ เขาทำได้เข้าท่ามาก เป็นเหมือนไดอารี่จักรวาล บันทึกเรื่องราวที่น่าสนใจไว้หมดเลย โดยเริ่มจากจำนวนปีที่ผ่านมาแล้ว เรียงตามลำดับ อย่างนี้ครับ ...

13,800,000,000 ปี -

Big Bang กำเนิดจักรวาล

12,000,000,000 ปี - กำเนิดทางช้างเผือก

4,570,000,000 ปี - กำเนิดระบบสุริยะ เกิดดวงอาทิตย์

4,510,000,000 ปี - กำเนิดดวงจันทร์ โดยการชนกับดาวเคราะห์ที่จะกลายเป็นโลก (proto-Earth)

4,500,000,000 ปี - กำเนิดโลก

4,400,000,000 ปี - กำเนิดมหาสมุทร

4,100,000,000 ปี - กำเนิดสิ่งมีชีวิตบนโลก

3,500,000,000 - กำเนิดแบคทีเรียที่สังเคราะห์แสงได้

3,400,000,000 ปี - กำเนิดออกซิเจนในบรรยากาศ

3,200,000,000 ปี - กำเนิดแผ่นดิน เป็นทวีปแรก กลางมหาสมุทร

2,100,000,000 ปี - กำเนิดสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ในมหาสมุทร

500,000,000 ปี - สิ่งมีชีวิตเริ่มขึ้นบก เริ่มด้วยพืช

251,900,000 ปี - เกิดการสูญพันธุ์ครั้งใหญ่ที่สุด จากการระเบิดของภูเขาไฟปล่อยก๊าซ CO2 มาคลุมโลก

178,000,000 ปี - กำเนิดสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

55,000,000 ปี - กำเนิดสัตว์โลกที่มีมือ (primate)

25,000,000 ปี - กำเนิดลิงไร้หาง (ape)

2,800,000 ปี - กำเนิดมนุษย์

250,000 ปี - กำเนิดมนุษย์ สปีชี่ปัจจุบัน (Homo sapiens)

เพื่อเปรียบเทียบให้เกิดภาพ ถึงยุคสมัยของมนุษยชาติเราเมื่อเทียบกับจักรวาล เขาสมมุติให้การระเบิด กำเนิดจักรวาล หรือ บิ๊กแบง เมื่อ 13.8 พันล้านปีก่อน เหมือนกับการ count down ตอนปีใหม่

เริ่มที่ 00:00 น. ของวันที่ 1 มกราคม - บิ๊กแบง

และให้ปีปัจจุบัน เสมือนว่าเป็นเวลาสิ้นปี คือ 31 ธันวาคม

ลองเทียบ เหตุการณ์ในอดีต ว่าเกิดขึ้นมาเมื่อไหร่ของปี

เขาเทียบว่า เวลาผ่านไปถึง 2 ใน 3 ถึงเพิ่งจะมีดวงอาทิตย์ เมื่อ 4.57 พันล้านปีมาแล้ว เหมือนกับว่า ...

1 กันยายน - กำเนิดดวงอาทิตย์

2 กันยายน - กำเนิดโลก

13 กันยายน -

สิ่งที่มีชีวิตก่อกำเนิดบนโลก

26 ธันวาคม - เพิ่งมีสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

และสุดท้าย มนุษยชาติเรา เพิ่งจะเกิดมีเมื่อ 2 ชั่วโมงที่ผ่านมานี่เอง

ซูมขยายขึ้นอีกหน่อย ให้หนึ่งปีที่ผ่านมา เริ่มจากการอุบัติของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมบนโลกใบนี้เป็นวันที่ 1 มกราคม

17 สิงหาคม - ไดโนเสาร์สูญพันธุ์

9 กันยายน - เริ่มมีบรรพบุรุษของสัตว์โลกที่มีมือ (primate)

25 ธันวาคม - เพิ่งจะมีมนุษย์

ถ้าเริ่มต้นจากการมีมนุษย์ บนโลกใบนี้ สมมุติเป็นวันที่ 1 มกราคม นับถึงปัจจุบันถือเป็น 1 ปี ...

19 พฤศจิกายน - เพิ่งมีมนุษย์ที่เป็นสปีชี่ของเราสมัยนี้

29 ธันวาคม - มนุษย์เราเพิ่งจะทำฟาร์มเกษตรกรรม เมื่อเร็วๆมานี้เอง

ใช่แล้วครับ มนุษย์เราเร่ร่อนมานาน แม้จะพบวิธีจุดไฟได้เมื่อ 50,000 ปีมาแล้ว แต่เพิ่งจะทำเกษตรกรรม ตั้งหลักปักฐาน หยุดเร่ร่อน เมื่อ 11,500 ปีมาแล้วนี่เอง

5,500 ปี - เริ่มมีระบบชลประทาน

5,400 ปี - เริ่มมียานล้อเลื่อน

4,000 ปี - เริ่มใช้ถ่านหินเป็นเชื้อเพลิง

1,750 ปี - เริ่มใช้ก๊าซธรรมชาติเป็นเชื้อเพลิง

ส่วนการปฏิวัติวิทยาศาสตร์ (Scientific Revolution) เพิ่งจะเริ่มเมื่อ 478 ปีมาแล้วนี่เอง ที่มีการเสนอทฤษฎีโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์

412 ปีมาแล้ว - กาลิเลโอสร้างกล้องดูดาว

252 ปีมาแล้ว - เจมส์ วัตต์ ประดิษฐ์รถจักรไอน้ำ

เริ่มยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม

241 ปีมาแล้ว - เริ่มมีโรงงานทอผ้า

222 ปีมาแล้ว - Volta เริ่มประดิษฐ์แบตเตอรี่

204 ปีมาแล้ว - มีจักรยานคันแรกในเยอรมัน

145 ปีมาแล้ว - มีโทรศัพท์เครื่องแรก

142 ปีมาแล้ว - มีหลอดไฟเอดิสัน

139 ปีมาแล้ว - มีโรงไฟฟ้าถ่านหินโรงแรกในอังกฤษ และโรงไฟฟ้าพลังน้ำโรงแรก ในอเมริกา

137 ปีมาแล้ว - สร้างแผงผลิตไฟฟ้าจากแสงแดด

135 ปีมาแล้ว - เบนซ์ สร้างรถยนต์ใช้น้ำมันคันแรก

134 ปีมาแล้ว - อังกฤษสร้างโรงไฟฟ้าพลังลมตัวแรก

118 ปีมาแล้ว - มีเครื่องบินลำแรก

94 ปีมาแล้ว - รถยนต์แทนที่รถม้า

82 ปีมาแล้ว - เยอรมันประดิษฐ์เครื่องบินไอพ่นลำแรก

หลังจากเกิดสงครามโลกครั้งที่สอง ตั้งแต่ปี 1945 เป็นต้นมา ก็เกิดการปฏิวัติทางเทคโนโลยี อีกมากมาย

73 ปีมาแล้ว - มีการประดิษฐ์ทรานซิสเตอร์

67 ปีมาแล้ว - มีโรงไฟฟ้าพลังนิวเคลียร์โรงแรกในรัสเซีย

64 ปีมาแล้ว - รัสเซียส่งดาวเทียมดวงแรก

60 ปีมาแล้ว - รัสเซียส่งมนุษย์อวกาศคนแรกของโลก

52 ปีมาแล้ว - อเมริกาเหยียบดวงจันทร์เป็นคนแรก

46 ปีมาแล้ว - มีคอมพิวเตอร์ตั้งโต๊ะเครื่องแรก

32 ปีมาแล้ว - มีการคิดระบบข้อมูล World Wide Web (www) เป็นต้นกำเนิดของยุคข้อมูล (Information Age)

25 ปีมาแล้ว - เยอรมันสร้างเครื่องบินพลังแสงอาทิตย์ลำแรก

แล้วก็มาถึงยุคของการปฏิวัติเพื่อความยั่งยืน (Sustainability Revolution)

1 ปีมาแล้ว - มี แท็กซี่อวกาศ (SpaceX) ที่รับ-ส่ง มนุษย์อวกาศของนาซ่า ไป-กลับ สถานีอวกาศ

ครับ - อนาคตจะเป็นอย่างไร ก็ทำนายได้จากอดีต

ปีเก่า เป็นอดีต กำลังจะผ่านไป ... ปีใหม่ ในอนาคต กำลังจะเข้ามา จึงขอกล่าวกับท่านผู้อ่านทั้งหลายว่า  ...

"ขอพลังจงมีแด่ท่าน สวัสดีปีใหม่ 2022 ครับ" ๏๛

  ... @_@ ...

  ระวิ คอศิริ

วัชระ นูมหันต์

2022-01-02

โลกร้อนจึงอ่อนแรง

⭕️ ประมาณ ว่า ถ้าเขียนหัวเรื่องแค่นี้ จะทายกันถูกไหม … ผมกำลังจะชวนคุยเรื่องอะไร

พัน อย่าง ร้อย อย่าง แล้วแต่จะนึกกันไป ว่า อะไรที่อ่อนแรงเพราะโลกร้อน แต่ทายยังไงก็คงไม่ถูก เพราะผมเองก็เพิ่งรู้จากการไถ่ถามอากู๋ และนึกไม่ถึงว่า มันคือ กระแสน้ำอุ่นครับ

ปี 2021 นี้ เมื่อต้นเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา มีการประชุมกันเรื่องการเปลี่ยนแปลงของบรรยากาศโลก ของสหประชาชาติ ที่เมืองกลาสโก สก็อตแลนด์ ประเทศอังกฤษ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งคือความพยายามที่จะควบคุมการปล่อยก๊าซเรือนกระจก อันเป็นที่มาของภาวะโลกร้อน คงจุดประกายความคิดผู้คนอีกหลายๆคน

ปฐมเหตุที่นำมาสู่การเขียนเรื่องของผมในวันนี้เกิดขึ้นมาจาก กัลยาณมิตรท่านหนึ่ง ได้ร้องขอมา ให้ผมช่วยค้นหาว่า เป็นจริงมากน้อยขนาดไหน เกี่ยวกับเรื่องกระแสน้ำอุ่นกำลังจะตาย (อ่อนแรง) อันเนื่องมาจากภาวะโลกร้อน

ผมไปเจอเว็บไซต์ที่ให้บริการข้อมูลทางด้านมหาสมุทร (National Ocean Service) เป็นของหน่วยงานทางด้านมหาสมุทรและบรรยากาศสังกัดกรมการค้าสหรัฐ (NOAA: National Oceanic and Atmospheric Administration, U.S. Department of Commerce) เขาอธิบายให้เข้าใจได้ง่ายดี จึงขอนำมาเล่าสู่กันฟัง

เขาปูพื้นตั้งแต่เรื่องง่ายๆ รู้กันอยู่แล้ว เช่น กระแสน้ำ ตามแม่น้ำลำคลอง ย่อมไหลลงสู่ที่ต่ำ เพราะแรงดึงดูดของโลก ต่อมาก็พูดถึงเรื่องน้ำขึ้นน้ำลง อันเนื่องมาจากแรงดึงดูดของดวงอาทิตย์ และดวงจันทร์ โดยดวงจันทร์จะส่งผลมากกว่า เพราะใกล้กว่าดวงอาทิตย์ถึง 389 เท่า น้ำจึงขึ้นสูงสุดเมื่อเดือนเพ็ญและเดือนมืด เพราะดวงอาทิตย์และดวงจันทร์อยู่ในแนวเดียวกัน กระแสน้ำที่เกิดจากน้ำขึ้นน้ำลง จึงทำนายล่วงหน้าได้ง่าย ตามวงโคจรของอาทิตย์และจันทร์

ปัจจัยอย่างที่สอง คือ ลม ที่ทำให้เกิดกระแสน้ำไหลบริเวณผิวน้ำได้

ฝรั่งเขาวัดความเร็วผิวน้ำนี้เป็น knots (1 knot = 1.15 ไมล์ต่อชั่วโมง หรือ 1.85  กิโลเมตรต่อชั่วโมง) ที่แปลว่าปมเชือกนี่แหละ เพราะสมัยโบราณเขาวัดความเร็วเรือด้วยการปล่อยเชือกที่ผูกปมเป็นระยะๆลงน้ำทางท้ายเรือ พอถึงเวลาที่กำหนดก็สาวเชือกขึ้นมานับจำนวนปม

ปัจจัยของลมนี้ นอกจากทำให้เกิดกระแสน้ำไหลแล้ว ยังทำให้เกิดคลื่นในทะเลอีกด้วย และคลื่นจะใหญ่หรือไม่ จะต้องประกอบไปด้วยสามอย่างต่อไปนี้ให้ครบ คือ ความเร็วลมต้องมาก ระยะทางต้องไกล และระยะเวลาต้องนานพอ ถ้าขาดอย่างใดอย่างหนึ่ง คลื่นยักษ์ไม่เกิด คุณ Duxbury และทีมงานว่าไว้อย่างนั้น

เราคงเห็นเป็นเรื่องธรรมดาที่น้ำจากคลื่นซัดเข้าฝั่งและไหลลงทะเล จะกัดเซาะชายฝั่งได้ถ้าแนวคลื่นทำมุมกับชายฝั่งได้พอดี

แต่สิ่งที่ไม่ธรรมดาและเป็นอันตรายต่อผู้คนที่ชอบว่ายน้ำชายฝั่ง ก็คือกระแสน้ำแบบฉีกแนว ที่ฝรั่งเรียกว่า "rip current" เพราะมวลน้ำที่คลื่นทยอยซัดเข้าฝั่งตลอดเวลานั้น แทนที่จะค่อยๆหายไป กลับรวมกันเป็นลำพุ่งออกไปยังท้องทะเลลึก ในทิศทางตั้งฉากกับชายฝั่ง ถ้าใครหลุดไปอยู่ตรงนั้น แล้วคิดจะว่ายกลับเข้าฝั่ง - ต่อให้เป็นนักว่ายน้ำเหรียญทองโอลิมปิกก็ไม่มีทางสู้แรงน้ำได้ ทางแก้ก็คือ อย่าว่ายต้านทิศทางน้ำ คือว่ายกลับเข้าฝั่ง แต่ให้ว่ายตั้งฉากกับทิศทางน้ำ คือว่ายขนานกับฝั่ง จะสามารถหลุดออกมาจากแนวสายน้ำนี้ได้ เพราะสายน้ำที่แรงนี้แคบ ไม่กว้างมากนัก ส่วนใหญ่จะกว้างไม่เกิน 25 เมตร พอหลุดออกมาแล้วค่อยว่ายกลับเข้าฝั่ง

ปัจจัยที่สาม ที่ทำให้เกิดกระแสน้ำไหลบนโลก ซึ่งจะเกิดเฉพาะในทะเลและมหาสมุทร ก็คือ "thermohaline" อันเกิดจาก อุณภูมิ (thermo) และความเค็ม (haline) ซึ่งจะเกิดการไหลทั้งน้ำตื้นและน้ำลึก แต่จะไหลช้ากว่ากระแสที่ผิวน้ำมาก

ลม ทำให้เกิดกระแสน้ำที่ผิว และน้ำที่อยู่ต่ำลงไปก็ถูกดึงให้ขยับตามไปบ้าง แต่จะไม่มีผลต่อน้ำที่ลึกเกินกว่าร้อยเมตร

ทว่าน้ำที่ลึกมากๆ หลายพันเมตร ก็มีการไหล ซึ่งเป็นผลมาจาก "thermohaline" นี่เอง ที่ทำให้ความหนาแน่นของน้ำเปลี่ยนแปลง

เหตุการณ์ดังกล่าว เกิดบริเวณขั้วโลก ที่มีอากาศหนาวเย็นจัด จนน้ำในน้ำทะเลกลายเป็นน้ำแข็ง

ผมใช้คำว่า "น้ำในน้ำทะเล" เพราะว่าการที่จะเป็นน้ำแข็งนั้น มันเป็นเฉพาะน้ำที่แยกตัวออกมา ส่วนเกลือ หรือความเค็ม จะถูกทิ้งค้างไว้ ละลายอยู่ในน้ำทะเลส่วนที่เหลือ ทำให้เค็มขึ้น และมีความหนาแน่นมากขึ้น มันจึงค่อยๆจมลงสู่ก้นทะเล ผิวน้ำทะเลส่วนที่อยู่รอบนอกซึ่งอุ่นกว่า ก็จะไหลเข้ามาแทนที่ และมันก็จะเย็นลงอีก ไหลลงก้นทะเลอีก จนกลายเป็นปั๊มสูบน้ำขนาดยักษ์ของโลก สูบน้ำอยู่ที่ขั้วโลกในปริมาณที่มากกว่าปริมาณน้ำในแม่น้ำทุกสายบนโลกรวมกันเสียอีก

น้ำที่ถูกขับเคลื่อนด้วยปั๊มยักษ์นี้ จะวิ่งวนไหลไปทั่วโลก เรียกว่า "สายพานลำเลียงของโลก" (global conveyor belt)

เส้นทางของสายพานลำเลียงนี้ เริ่มจากมหาสมุทรแอตแลนติกแถวน้ำแข็งขั้วโลกเหนือ น้ำทะเลที่เค็มจัด เข้มข้น และเย็น จมลงก้นมหาสมุทรแอตแลนติก ไหลลงใต้ ข้ามเส้นศูนย์สูตร จนมาถึงชายฝั่งแอนตาร์กติก ใกล้ขั้วโลกใต้ ได้ "recharge" รับความเย็นจากขั้วโลกใต้อีกรอบ ก่อนจะแยกเป็นสองสาย สายหนึ่งขึ้นมหาสมุทรอินเดีย อีกสายขึ้นมหาสมุทรแปซิฟิก

ทั้งสองสายเมื่อไหลขึ้นเหนือก็ค่อยๆอุ่นขึ้นเรื่อยๆ ความหนาแน่นก็น้อยลง และลอยขึ้นผิวน้ำ กลายเป็นกระแสน้ำอุ่นที่เริ่มตั้งแต่บริเวณบนสุดของมหาสมุทรและค่อยๆไหลลงมาทางใต้ แล้วเลี้ยวขวาไปทางตะวันตก

กระแสน้ำอุ่นจากมหาสมุทรแปซิฟิก จะผ่านคาบสมุทรอินโดจีนของไทย เราจึงไม่มีทางที่จะหนาวมากอย่างแน่นอน แล้วไหลไปรวมกับกระแสน้ำอุ่นของมหาสมุทรอินเดีย วิ่งอ้อมแหลมแห่งความหวังดี (good hope) ใต้สุดของทวีปแอฟริกา เข้าไปในมหาสมุทรแอตแลนติกใต้ ไหลขึ้นเหนือ ข้ามไปเยี่ยมอ่าวเม็กซิโก แล้ววิ่งตัดมหาสมุทรแอตแลนติกเหนือ กลับไปจุดเริ่มต้นที่ขั้วโลก ครบรอบพอดี แล้ววงจรนี้ก็จะเริ่มต้นใหม่ ต่อไปเรื่อยๆ ไม่รู้จบ

มันจะไม่รู้จบจริงหรือเปล่า ดีไม่ดี วงจรนี้อาจจะสะดุด ด้วยฝีมือมนุษย์นี่แหละ ที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่นคาร์บอนไดออกไซด์กันอย่างไม่บันยะบันยัง เมื่อมันมากเกินไป บรรยากาศก็จะอุ่นขึ้น น้ำแข็งขั้วโลกละลายมากขึ้น ความเค็มในทะเลที่ขั้วโลกจึงถูกเจือจางลง ปั๊มยักษ์ที่ขั้วโลกที่ดันน้ำทะเลลงสู่ก้นมหาสมุทรก็จะหยุดทำงาน กระแสน้ำเย็นที่กวาดเอาความอุดมสมบูรณ์จากก้นทะเลขึ้นมาจะหายไป กระแสน้ำอุ่นที่ไหลไปหล่อเลี้ยงเป็นเครื่องทำความอุ่นธรรมชาติให้กลุ่มประเทศแถวยุโรปก็จะอ่อนแรง ความประหลาดของบรรยากาศแถวยุโรปจะเกิดขึ้น นั่นคือ แม้ว่าอุณหภูมิโดยรวมของบรรยากาศโลกจะเพิ่มขึ้น แต่กลุ่มประเทศแถบยุโรปกลับจะหนาวเย็นลง เพราะขาดกระแสน้ำอุ่นไปหล่อเลี้ยง

บรรยายเป็นฉากๆ ในอนาคต ยังกะ นอสตราดามุส เลยทีเดียว

พักนี้ เพื่อนฝูงส่งนู่นนี่มาให้คิดอยู่เรื่อย นัยว่าเป็นการช่วยบริหารสมองบรรดา ส.ว. ทั้งหลาย จะได้ไม่เป็นอัลไซเมอร์ ผมเลยชักจะคล้อยตาม เลยขอจบทิ้งท้ายเป็นคำถาม ให้เดากันเล่นๆ - ใช่ครับ เดาอย่างเดียว ไม่มีการคิดเลขให้ปวดหัว คือให้ทายว่า ...

"กระแสน้ำอุ่นที่ยังไม่อ่อนแรงในตอนนี้นี่น่ะ นักวิชาการเขาประเมินว่า กว่ามวลน้ำจะไหลไปทั่วโลกจนครบรอบกลับมาที่เดิมจะใช้เวลาประมาณ กี่ปี ?"

ทายแล้วไม่เฉลย คงโดนทุบ รอเฉลยสัปดาห์หน้า ก็คงไม่ทันใจวัยรุ่นใจร้อน จะเฉลยทื่อๆตรงนี้เลย ก็ใช่ที่ เลยไม่ต้องเดากันพอดี ผมเลยเฉลยแบบต้องใช้ความพยายามนิดนึง โดยขอให้ช่วยเลื่อนจอกลับไปตอนเริ่มต้น และอ่าน ...

"คำแรกของ ย่อหน้าที่ 1 รวมกับคำแรกของย่อหน้าที่ 2 และ คำแรกของย่อหน้าที่ 3 ข้างบนโน้นครับ" ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2021-12-26

ฝุ่นจิ๋ว

⭕️ ช่วงนี้ น่าจะเป็นสวรรค์ของนักกิจกรรมกลางแจ้งหลายๆท่าน เพราะอากาศไม่ร้อน และฝุ่นยังไม่มี แต่น่าจะเรียกว่าฝุ่นยังไม่มา มากกว่า

ฝุ่นที่ว่านี้ คือฝุ่นจิ๋ว PM2.5 เจ้าเก่านั่นเอง (หวังว่า เจ้าโอไมครอน จะไม่วิ่งแซงฝุ่นจิ๋วขึ้นมานะ)

เมื่ออากาศนอกบ้านฝุ่นเบาบาง ก็อย่าได้สร้างฝุ่นจิ๋วในบ้านขึ้นมานะครับ

อย่านึกว่า ฝุ่นจิ๋ว จะเกิดจากการเผาป่า หรือเผาหญ้าตามท้องไร่ท้องนาอย่างเดียว แล้วลมหอบเข้ามา แถมด้วยการเผาไหม้ของเครื่องยนต์จากรถยนต์ในเมืองเท่านั้น แม้ภายในบ้านเองก็อาจจะสร้างฝุ่นจิ๋วขึ้นมาโดยไม่รู้ตัว

ภายในบ้าน อาจมีฝุ่นจิ๋วได้จากสิ่งต่อไปนี้ครับ

• การสูบบุหรี่

• การทำอาหาร

• การจุดเทียน (ฝรั่งอาจจะมีการการก่อไฟผิงด้วย)

• ใช้เครื่องทำความร้อนชนิดใช้แก๊ส

• ใช้น้ำมันหอมระเหย

• ทำความสะอาดด้วยสารเคมี

• ใช้สเปรย์เป่าผม สเปรย์ปรับอากาศ หรือสเปรย์น้ำยาดับกลิ่นกาย

• เผลอเปิดประตูหน้าต่างทิ้งไว้เมื่อข้างนอกบ้านฝุ่นเยอะ

ข้อสุดท้ายนี่แหละที่บางทีหลงลืมกัน ช่วงนี้จึงมีการเตือนเป็นระยะๆ เช่นเปิดไลน์ขึ้นมา บางทีมันก็ขึ้นแถบแบนเนอร์ด้านบนของจอ เตือนให้รู้ว่า ตอนนี้สภาพอากาศเป็นยังไง ฝุ่นจิ๋วเท่าไหร่แล้ว สมควรจะออกไปทำกิจกรรมนอกบ้านไหม อย่างนี้เป็นต้น

ข้อมูลที่ไลน์ใช้เตือน น่าจะเอามาจากเวปไซต์ของค่ายมะกัน เพราะมีระบุข้อความตัวเล็กๆไว้ว่า "US AQI" แสดงว่า ถึงแม้จะวัดค่าคุณภาพอากาศในบ้านเรา แต่ใช้มาตรฐานการแปลงค่าเป็นดัชนีคุณภาพอากาศ หรือ Air Quality Index (AQI) ของสหรัฐอเมริกา

คงรู้กันแล้วนะครับ ว่า มาตรฐานชีวิตของคนเราในแต่ละประเทศ แตกต่างกันไปบ้าง เมื่อเทียบประเทศที่พัฒนาแล้ว กับประเทศที่กำลังพัฒนา ทำให้ดัชนีคุณภาพอากาศที่ว่า "โอเค" หรือ "ปานกลาง" ที่เรียกกันง่ายๆว่า อยู่ในโซนสีเหลือง ที่มีค่าดัชนีที่เป็นตัวเลขเฉยๆ ไม่มีหน่วย (AQI) อยู่ในระหว่าง 50~100 นั้น มีค่าฝุ่น PM2.5 ที่มีหน่วยเป็น ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (ug/m3) ที่แตกต่างกัน

ค่า AQI ต่ำกว่า 50 อากาศดี อยู่ในโซนสีเขียว

ค่า AQI สูงกว่า 100 อากาศชักไม่ค่อยดี อยู่ในโซนสีส้ม

(สำหรับจีนและฝรั่ง AQI สูงขึ้นไปอีกถึง 150 จะเปลี่ยนเป็นสีแดง ส่วนไทย AQI ต้องสูงถึง 200 ถึงจะเปลี่ยนเป็นสีแดง)

PM2.5 ในโซนสีเหลืองตามมาตรฐานของจีน จะอยู่ระหว่าง 37.5~75 ug/m3

มาตรฐานของไทย โซนสีเหลืองจะอยู่ระหว่าง 37~50 ug/m3

และมาตรฐานของสหรัฐอเมริกา โซนสีเหลืองนี้จะอยู่ต่ำมาก เพียง 12~35 ug/m3 เท่านั้น ซึ่งถ้าหากคิดตามมาตรฐานของไทยและจีน ดัชนีคุณภาพอากาศขนาดนี้ จะดี กลายเป็นโซนสีเขียวไปหมดแล้ว

เปรียบเทียบ AQI ระหว่าง จีน-ฝรั่ง-ไทย โดยให้เลขแถวบนคือ AQI ที่ไม่มีหน่วย ส่วนเลขแถวล่างคือ ค่า PM2.5 หน่วยเป็น ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (ug/m3) ส่วน G Y O และ R คือ เขียว เหลือง ส้ม และแดง จะได้ดังนี้

จีน

G-50-Y-100-O-150-R-200

G-37.5-Y-75-O-112.5-R-150

ฝรั่ง

G-50-Y-100-O-150-R-200

G-12-Y-35-O-55-R-150

ไทย

G-50-Y-100-O-200-R

G-37-Y-50-O-90-R

ที่ผมเทียบสามประเทศนี้ เพราะโลกมันแคบเข้า เป็นโลกที่ไร้พรมแดนเข้าไปทุกที การวัดคุณภาพอากาศนี้ จึงไม่ได้วัดแค่ในประเทศของตัวเองอีกต่อไป แต่วัดไปทั่วโลกเลย กลายเป็นภูมิอากาศของโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อเมริกาและจีน

ถึงแม้จะมีการแปลงข้อมูลดิบ คือค่า PM2.5 ให้กลายเป็นตัวเลขที่ดูง่ายๆ คือตัวเลขดัชนี AQI แต่กลายเป็นว่า ได้ตัวเลขค่าดัชนีออกมาไม่เท่ากัน แม้จะวัดในบริเวณเดียวกัน เพราะคำนวณต่างกัน ดังนั้น ค่า AQI ของกรุงเทพฯเหมือนกัน แต่เปิดคนละเวปไซต์ คำนวณคนละระบบ ก็จะได้ค่าต่างกัน

เวปไซต์ทั้ง 3 ระบบ คือ ...

• จีน (aqicn .org)

• สหรัฐอเมริกา ที่ผมขอเรียกง่ายๆว่า ฝรั่ง (iqair .com)

• กรมควบคุมมลพิษ หรือของไทยเราเอง (air4thai .pcd.go.th)

กลายเป็นว่า ถ้าจะเทียบกันทั้งสามระบบ ต้องย้อนกลับไปหาต้นตอ คือค่า PM2.5 จริงของมัน

ผมหาวิธีให้จำง่าย โดยสังเกตว่า ค่า PM2.5 ที่เป็นจุดตัดเปลี่ยนโซนสีนั้น มีค่าใกล้เคียงกับสูตรคูณแม่ 12 ผมจึงทำผังจุดตัดเปลี่ยนโซนแบบจำง่ายดังนี้

จีน   0•••••••36•••••••72

ฝรั่ง  ••12••••36••••60••

ไทย ••••24••36••48••••

สังเกตว่า ค่า PM2.5 ตรงกลาง คือ 36 ug/m3 เป็นจุดแบ่งซ้ายขวาได้พอดี ถ้าวัดค่า PM2.5 อยู่แถวๆนี้ได้ก็สบายใจ เพราะอยู่ช่วงต้นโซนเหลืองของไทยและจีน และอยู่ปลายโซนเหลืองของฝรั่ง

ถ้าแบ่งเป็น 6 ช่วง ช่วงละ 12 ของจีนจะมีสีเขียว 3 ช่วงซ้าย สีเหลือง 3 ช่วงขวา

ฝรั่งจะเป็นสีเหลือง 2 ช่วงซ้าย ส้ม 2 ช่วงขวา ปลายข้างละช่วง เป็นเขียวต่อจากเหลือง และเป็นแดงต่อจากส้ม

ของไทย ตรงกลางแบ่งระหว่างเขียวกับเหลืองข้างละช่วง เลยจากเขียวเป็นฟ้า 2 ช่วง และอีกปลายหนึ่งเลยจากเหลืองเป็นส้ม 2 ช่วง

นั่นคือแต่ละระบบ หรือแต่ละประเทศ จะมี "สมการ" หรือวิธีการคิดคำนวณของตัวเอง ว่าถ้าค่า PM2.5 เท่านี้ จะคำนวณค่า AQI ออกมาได้เท่าไหร่

ปัญหาคือ เราต้องหา "สมการ" ที่ว่านั้นเอาเอง แต่ละเวปไซต์นั้น เขาไม่ได้บอก

ที่สำคัญ มีเวปไซต์ฝรั่งเท่านั้นที่บอกหมดทั้งค่า PM2.5 และค่าดัชนีคุณภาพอากาศ พร้อมโค้ดสีด้วย

เวปไซต์จีน ไม่ได้บอกค่า PM2.5 แต่บอกดัชนีและโค้ดสี

เวปไซต์ของไทย ไม่บอกค่าอะไรเลย ไม่ว่าจะเป็นค่า PM 2.5 หรือค่าดัชนี บอกแต่โค้ดสีอย่างเดียว ดีเหมือนกัน ง่ายดี ไม่ต้องหาสมการ (ง่ายกว่านี้ต้องไปดาวโหลด app "เช็คฝุ่น" ที่ GISTDA ร่วมกับ สำนักงานวิจัยแห่งชาติ และมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ พัฒนาขึ้นมา)

ดังนั้น การหาสมการ หรือความสัมพันธ์ระหว่างค่าดัชนีและ PM2.5 ถ้าเป็นระบบของจีน ง่ายหน่อย เพราะดูจากจุดตัดแบ่งโซนสี ดูว่า เป็นสมการเส้นตรงที่สมบูรณ์แบบมาก คือ ค่าดัชนี AQI (y) เท่ากับ สี่ส่วนสามของค่า PM2.5 (x) คือ …

y = (4/3)x

ใครที่ซื้อเครื่องวัด PM2.5 มาใช้ก็สามารถคำนวณค่า AQI ได้ไม่ยาก

แต่ของมะกันนี่ยุ่งหน่อย โชคดีที่ในเว็ป เขาไม่เพียงแต่บอกดัชนี AQI แต่ยังบอกค่า PM2.5 มาด้วย ถ้าเก็บข้อมูลหลายๆวัน ก็จะได้กลุ่มข้อมูลที่สามารถนำมาฟิตเคอร์ฟ (curve fitting) ได้ วิธีนี้พวกนักวิจัยเขาทำกันมานานแล้ว เพียงแต่มันต้องอาศัยการคำนวณเยอะหน่อย ผมคิดสมการของฝรั่งคร่าวๆ แบบง่ายๆ ไม่มีทศนิยม ได้ว่า

PM2.5 น้อยกว่า 12 ug/m3

y = 4x+1

PM2.5 ระหว่าง 12~24 ug/m3

y = 2x+27

PM2.5 ระหว่าง 24~36 ug/m3

y = 2x+28

ส่วนค่า PM2.5 ที่มากกว่า 36 ug/m3 ยังไม่มีข้อมูลมากพอที่จะฟิตเคอร์ฟ เพราะอากาศยังดีอยู่ ค่า PM ยังไม่สูง

การฟิตเคอร์ฟ ที่ผมแปลเป็นภาษาชาวบ้านว่า การลากเส้นให้เหมาะนี้ มีหลักคร่าวๆว่า ต้องพยายามให้ค่าที่ได้จากการคำนวณกับค่าที่ได้จากการวัด ต่างกันน้อยที่สุด วิธีการก็คือ เมื่อนำค่าที่ต่างกันนี้มายกกำลังสอง เครื่องหมายที่มีทั้งบวกและลบ จากค่าที่มากไปบ้างน้อยไปบ้าง ก็จะกลายเป็นบวกทั้งหมด แล้วก็หาเงื่อนไขที่ทำให้ผลรวมตัวนี้ต่ำที่สุด (ทางแคลคูลัสเขาบอกให้ diff แล้วกำหนดให้เท่ากับศูนย์)

อย่าตกใจเรื่องการคำนวณ เพราะผมเองก็ทิ้งไปนาน ชักเลือนๆไปแล้วเหมือนกัน แต่พอจะจำชื่อวิธีนี้ได้ว่า ชื่อ "least square curve fitting" ก็เลยหาในกูเกิล

เจอเลยครับ ไม่ต้องคำนวณเองให้ยาก มีเวปช่วยคำนวณเพียบเลย

การทำเวปเป็นเครื่องคิดเลขนี้ ทำกันหลายเจ้า แต่ที่ผมถูกใจ ใช้งานสะดวก มีอยู่เจ้าหนึ่ง ซึ่งกรอกข้อมูลง่าย โดยมีช่องให้ใส่กลุ่มข้อมูลแกนนอน ช่องหนึ่ง แกนตั้งช่องหนึ่ง ข้อมูลแต่ละตัวก็แค่เว้นวรรคแยกจากกันหน่อย ไม่ต้องคอยใส่จุดลูกน้ำ และใส่วงเล็บตามทุกตัวเหมือนเจ้าอื่น จึงง่ายดี จะให้เครื่องมันคำนวณก็เลื่อนจอขยับขึ้นไปหน่อย จะเห็นปุ่ม "CALCULATE" อยู่ล่างขวา สีแดง เห็นชัด หาได้ง่ายว่าอยู่ตรงไหน คลิ๊กปุ๊บ ได้ผลออกมาปั๊บ - เสร็จเรียบร้อย ได้สมการตามที่ต้องการออกมาทันที

การฟิตเคอร์ฟนี้ ก็มีตั้งแต่กราฟเส้นตรง คือ ยกกำลังหนึ่ง ซึ่งเป็นกราฟยอดนิยม ส่วนใหญ่จะใช้กัน และนอกจากนั้นยังมีให้เลือกฟิตเคอร์ฟแบบกราฟเส้นโค้ง ยกกำลังสอง สาม สี่ ... ไปเรื่อยๆ และมีให้เลือกจนถึง ยกกำลังแปด ! (8th order polynomial regression)

ที่ผมทึ่ง จนอึ้งกิมกี่ (เด็กสมัยนี้จะรู้จักร้านนี้ไหมนี่) คือ มันมีตัวเลือกให้ฟิตเคอร์ฟได้อีกสองอย่าง ที่ผมไม่เคยเห็นใครทำมาก่อน คือ สมการลอการิทึม และสมการไฮเปอร์โบลา (Logarithmic regression & Hyperbolic regression)

ใครอยากรู้หลักการคำนวณ ความเป็นมาเป็นไป ให้เลื่อนจอลงอีกหน่อย จะมีเรื่องราวไว้อ่านให้มึนๆเล่น

ด้วยความอยากรู้ว่า ใครนะ ช่างทำ ตามไปดูข้อมูลทีมงานเสียหน่อย เจ้าอื่นอาจจะทำแค่คนเดียว จึงทำอะไรไม่ได้มาก เจ้านี้ทำเข้าท่า น่าจะมีหลายคน แต่เดาว่าคงมีไม่กี่คน และมโนไว้ในใจก่อนว่า น่าจะมาจากเมืองมะกัน เจ้ายุทธจักรในเรื่องโปรแกรมซอฟท์แวร์

ผิดคาดครับ - ทีมงานมีมากถึง 136 คน ช่วยกันทำเครื่องคิดเลขแบบ ออนไลน์ ให้ชาวบ้านได้ใช้ฟรีๆ สารพัดจะคำนวณ ตอนนี้มีเครื่องคำนวณให้ถึง 872 อย่าง และแปลออกมาเป็นภาษาหลักๆให้ชาวบ้านได้ใช้ทั่วโลกถึง 7 ภาษา คือ เยอรมัน อังกฤษ สเปน โปรตุเกส รัสเซีย จีน และฝรั่งเศส

โครงการนี้ชื่อ "PlanetCalc" (planetcalc .com/8735) มีสำนักงานอยู่ที่ มอสโคว์ ประเทศ รัสเซีย ครับ - ไม่น่าเชื่อ!! ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2021-12-12

ผลของโลกหมุน

⭕️ จากเรื่องการหมุนของพายุที่เวียนซ้ายในซีกโลกเหนือ เนื่องจากการเป๋ขวาของวัตถุ และเวียนกลับกันในซีกโลกใต้ อันเนื่องมาจากการหมุนรอบตัวเองของโลก ที่เรียกว่า "ผลของ โคริออลิส" นำมาซึ่งคำถามกึ่งแซวกันเล่นจากเพื่อนฝูงว่า ...

"เวลายิงสไนเปอร์ คงต้องมีการปรับแก้มุมยิงบ้างเล็กน้อยไหมครับ หรือ effect น้อยมาก เมื่อเทียบความเร็วกระสุน"

ครับ ดูเหมือนคำถามเล่นๆ แต่ฝรั่งเขาทำจริงจังมากครับ

ทำในที่นี้คือ การทำคู่มือสำหรับพลซุ่มยิง หรือ สไนเปอร์ มีรหัสตัวเลขยังกับชื่อหลักสูตรที่จัดอบรมกันเลย คือ ...

"การซุ่มยิง 101 ตอนที่ 73 - ผลกระทบของ โคริออลิส ที่มีต่อกระสุนปืนไรเฟิล"

(SNIPER 101 Part 73 - Coriolis Effects on Rifle Bullets)

ใครอยากดู ลองเข้าไปในยูทูป แล้วพิมพ์โค้ดว่า "hiRaP8qxqa4" ได้เลยครับ

ในนั้นเขาได้กล่าวถึง chart หรือตารางในการปรับแก้มุมยิงละเอียดยิบ เช่น ระยะห่างของเป้า รวมทั้งสิ่งที่มีผลต่อความหนาแน่นของอากาศ คืออุณหภูมิด้วย ละเอียดไหมล่ะ

แต่ประเด็นหลักที่จะพูดถึงก็คือ การปรับแก้มุมยิง อันเนื่องมาจากการหมุนของโลก ซึ่งในยูทูปนี้เรียกผลกระทบนี้รวมกันว่า "โคริออลิส" คือเรียกคลุมไปหมด

อันที่จริงนั้น โคริออลิส มีผลในแนวนอนเท่านั้น คือ เป๋ขวา ในซีกโลกเหนือ และเป๋ซ้ายในซีกโลกใต้ และมีผลมากเมื่อเข้าใกล้ขั้วโลก ส่วนบริเวณ เส้นศูนย์สูตร แทบไม่มีผลเลย

ส่วนการเป๋อีกอย่าง เป็นการเป๋ในแนวตั้ง คนบรรยายคงเห็นว่ามันเป็นผลจากการหมุนของโลกเหมือนกันจึงเรียกรวมกันไปว่าเป็นผลกระทบแบบโคริออลิส ไปด้วย

ความจริงก็คือผลกระทบนี้มีชื่ออีกอย่างหนึ่ง ซึ่งผมไม่รู้จะเขียนเป็นภาษาไทยยังไงว่า "Eötvös effect"

และมันแตกต่างจาก "Coriolis effect" แบบหน้ามือเป็นหลังเท้าเลยทีเดียว หนักกว่าหลังมืออีก นั่นคือ ...

• "Eötvös" มีผลแนวตั้ง และมีผลมากที่เส้นศูนย์สูตร ไม่มีผลเลยที่ขั้วโลก เมื่อเล็งทางตะวันออกจะเงยขึ้น  (เป๋ขึ้น) เมื่อเล็งทางตะวันตกจะกดต่ำลง (เป๋ลง) และจะไม่มีผลเมื่อเล็งทางเหนือหรือใต้

• "Coriolis" มีผลแนวนอน มีผลมากที่ขั้วโลก และจะไม่มีผลเลยที่เส้นศูนย์สูตร และจะมีในการเล็งทุกทิศ ไม่ว่าจะเป็นเหนือใต้ออกตก ที่ทำให้เป๋ขวาในซีกโลกเหนือ และเป๋ซ้ายในซีกโลกใต้

ในเชิงฟิสิกส์ "Coriolis" อธิบายได้ด้วยความเฉื่อย (inertia) ทำให้เกิดแรงเสมือนนี้ขึ้นมา

ส่วน "Eötvös" อธิบายได้ด้วยแรงหนีศูนย์กลาง อันเป็นแรงเสมือนของวัตถุที่มีมากขึ้นเมื่อมันวิ่งเร็วเป็นวงกลมเร็วขึ้น

ลองนึกถึงการใช้ยาง (จะยืดได้ยาวได้เมื่อมีแรงดึงมากขึ้น) เอามาผูกกระป๋องแล้วเหวี่ยง หมุนเป็นวงกลม จะสังเกตได้ว่า ถ้าหมุนเร็วขึ้น วงกลมจะโตขึ้น เสมือนว่ามีแรงหนีศูนย์กลางมากขึ้น

วัตถุวางนิ่งที่ผิวโลก จะมีแรงดึงดูดของโลกอยู่ค่าหนึ่ง แต่ในความเป็นจริง วัตถุนั้นไม่ได้อยู่นิ่ง แต่กำลังเคลื่อนที่เป็นวงกลมไปพร้อมๆกับผิวโลก จากทิศตะวันตกไปทิศตะวันออก ถ้าอยู่ที่เส้นศูนย์สูตร ก็จะเคลื่อนที่เร็วมาก ถึง 465 เมตรต่อวินาที หรือ 1,674 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ทีเดียว (ถ้าเครื่องบินลำไหนบินไปทางทิศตะวันตกด้วยความเร็วเท่านี้ จะเห็นดวงอาทิตย์ลอยนิ่งอยู่กับที่)

ดังนั้น กระสุนปืนก่อนยิง มันเคลื่อนที่ไปตามผิวโลกด้วยความเร็วสูงอยู่แล้ว ถ้าเล็งปืนไปทางทิศตะวันออก ความเร็วของกระสุนจะได้แถมบวกกับความเร็วผิวโลก ทำให้มันมีวงโคจรที่มีรัศมีมากกว่าเดิม นั่นคือ กระสุนปืนจะเหินขึ้นสูง เหมือนกับน้ำหนักกระสุนเบาลง

ในทางกลับกัน ถ้าเล็งปืนไปทางทิศตะวันตก ลูกกระสุนจะช้าลง เนื่องจากถูกหักด้วยความเร็วของผิวโลก เหมือนจะมีน้ำหนักมากขึ้น และตกพื้นโลกเร็วขึ้น วิถีกระสุนจึงเหมือนถูกกดต่ำลง

ก็คงตอบคำถามได้นะครับว่า พวกพลซุ่มยิงหรือ สไนเปอร์ ต้องเล็งเผื่อ ซ้าย-ขวา บน-ล่าง อย่างไรแล้วนะครับ

และคราวนี้ คงจะนึกกันออกนะครับว่าทำไม สหรัฐอเมริกา จึงตั้งฐานยิงจรวด ที่ แหลม Canaveral รัฐฟลอริดา ซึ่งอยู่ตะวันออกสุด เพราะการเล็งจรวดเอียงไปทางตะวันออกจะได้เหินขึ้นฟ้า ออกสู่อวกาศได้ง่ายๆ เนื่องจากมีความเร็วจากการหมุนของโลกมาเสริม มีปัญหาก็ตกลงกลางทะเล ถ้าไปยิงจรวดแถบตะวันตก ริมมหาสมุทรแปซิฟิกแถวแคลิฟอร์เนีย คงยุ่งถ้าจะเล็งทางตะวันออก เพราะหากมีปัญหาจะตกลงบนแผ่นดินลงบ้านผู้คน แต่ถ้าจะไปทางมหาสมุทรก็ต้องเล็งทิศตะวันตก จรวดจะช้าลง เพราะความเร็วลดลงเนื่องจากมีความเร็วจากการหมุนของโลกมาหักออก

การแข่งพุ่งหอกแหลนหลาว เขามีแต่วิ่งไปข้างหน้าแล้วพุ่ง ไม่มีใครวิ่งถอยหลังแล้วพุ่งหรอก - จริงไหมครับ ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2021-12-05

ไต้ฝุ่นหมุนยังไง

⭕️ ถ้าเป็นคำถามของครู ลูกศิษย์อาจจะตอบว่า "หมุนซ้ายครับ"

ถามอีกทีว่า "ทำไมถึงหมุนซ้าย"

ตอบว่า "ครูบอกครับ"

ตอบอย่างนี้ จะได้คะแนนไหมนี่ บางคนอาจจะตอบดีขึ้นหน่อย เพราะมีหลักฐาน พยานวัตถุ ว่า "เคยเห็นในรูปครับ"

แต่หาเหตุผลไม่เจออีกตามเคย

เหตุผลน่ะ มีครับ แต่เป็นคำประหลาด แปลก็ไม่ได้ เพราะเป็นชื่อชาวฝรั่งเศส ที่นำเสนอเรื่องนี้ จึงถูกนำเป็นชื่อเรียกปรากฏการณ์นี้เสียด้วยเลย

ปรากฏการณ์นี้ เรียกว่า "อาการโคริออลิส" (Coriolis effect)

ปรากฏการณ์ที่ว่านี้ก็คือ การที่พายุหมุนในซีกโลกเหนือจะต้องหมุนทวนเข็มนาฬิกา และหมุนตามเข็มนาฬิกาในซีกโลกใต้เสมอ

แล้วมันเกิดจากอะไร

ตอบสั้นๆได้ว่า เกิดจากโลกหมุนครับ

โลกหมุนรอบตัวเองที่ทำให้เกิดกลางวันกลางคืนนี่แหละ ที่ทำให้ไต้ฝุ่นหมุนซ้าย

โลกหมุนจากทิศตะวันตกไปตะวันออก ถ้าไปอยู่ในยานอวกาศ มองลงมายังโลกแถวขั้วโลกเหนือ จะเห็นโลกหมุนซ้าย หรือหมุนทวนเข็มนาฬิกา

ก็เพราะปัญหายอดนิยม เรื่องเกี่ยวกับขั้วโลกที่ อีลอน มัสก์ ใช้ถามสัมภาษณ์ผู้สมัครงานนั่นแหละ ที่จุดประกายให้พรรคพวกขอร้องแกมบังคับ ให้ช่วยเขียนอรรถาธิบายเรื่องเกี่ยวกับอาการโคริออริส ที่มีผลต่อ ลม และ น้ำ ที่หมุนวนอยู่ทั่วโลกนี่ให้หน่อย

ใช่แล้วครับ ไม่ใช่แค่พายุหมุน หรือลมหมุน แม้แต่น้ำหมุนก็มีผลด้วยเช่นกัน เพราะมันไหลไปไหลมาได้

ความจริงไม่ใช่แค่น้ำ วัตถุทุกชนิด ที่ไม่ติดผิวโลก เช่นลอยบนผิวน้ำ หรือลอยอยู่ในอากาศ จะมีอาการนี้ทั้งนั้น คืออาการที่เราเห็นว่ามัน "เป๋" เหมือนกับมีแรงลึกลับมาผลักมันไปข้างๆ เช่นจรวด ขีปนาวุธ กระสุนปืนใหญ่ หรือแม้แต่กระสุนปืนเล็กแต่ยิงระยะไกลและต้องการความแม่นยำสูงอย่างพวกพลซุ่มยิงหรือสไนเปอร์ ยิ่งใกล้ขั้วโลก ยิ่งมีผลมากขึ้น แต่จะไม่มีผลเลยที่เส้นศูนย์สูตร

อาการโคริออลิสนี้ก็คือ อาการเป๋ขวาในซีกโลกเหนือ ไม่เป๋ที่เส้นศูนย์สูตร และเป๋ซ้ายในซีกโลกใต้

มีการอธิบายและการทดลองปรากฏการณ์นี้หลายอย่าง เช่น การเทียบกับการหมุนของแผ่นจานเสียง เด็กรุ่นนี้อาจไม่รู้จัก ต้องไปเทียบกับการหมุนของแผ่นซีดีแทน ถ้าเด็กต่างจังหวัดก็ต้องไปเทียบกับการเล่นม้าหมุนตามงานวัด

เราเห็นว่ามันเป๋ เพราะเราอยู่บนของที่หมุน เหมือนเราอยู่บนโลกที่กำลังหมุน

ถ้าเราอยู่บนม้าหมุนที่หมุนซ้าย เหมือนเอาม้าหมุนไปตั้งอยู่ที่ขั้วโลกเหนือ แล้วโยนลูกบอลให้เพื่อนที่อยู่ตรงข้าม กว่าลูกบอลจะตกลงมา เพื่อนก็ขยับไปทางซ้ายแล้ว เราจึงเห็นว่า ลูกบอลเป๋ขวา ทั้งๆที่ลูกบอลมันก็ไปตรงๆของมันน่ะแหละ

ถ้าจะแยกให้ชัดๆ ให้คนโยนลูกบอลอยู่ที่ขั้วโลกพอดี คนรับจะไปทางซ้ายก่อนลูกบอลตก จึงเห็นว่าเป๋ขวา

แล้วถ้าให้คนอยู่ที่ขอบโยนลูกบอลกลับไปที่คนยืนนิ่งๆตรงกลาง จะเป๋ไหม … เป๋ขวาเช่นกันครับ เพราะอะไร เพราะว่าคนโยนกำลังเคลื่อนที่ไปทางขวา ลูกบอลจึงมีความเฉื่อยเริ่มจากการไปทางขวาอยู่แล้วตั้งแต่ต้นทาง

ส่วนเวปไซต์ขององค์การนาซ่า พยายามอธิบายเรื่องนี้แบบเทียบกับของใหญ่หน่อย เนื่องจากอาการโคริออลิสนี้เกิดจากการหมุนของโลก ก็เลยเอาโลกมาย่อเป็นโมเดลเสียเลย ทำเป็นขบวนรถไฟวิ่งรอบโลก จากตะวันตกไปตะวันออก เหมือนการหมุนของโลกนั่นแหละ มีทั้งหมดสามขบวน ขบวนกลางวิ่งตรงเส้นศูนย์สูตรพอดี ขบวนเหนืออยู่ซีกโลกเหนือ และขบวนใต้อยู่ซีกโลกใต้ ทั้งสามขบวนวิ่งครบรอบโลกพร้อมกัน ดูเหมือนว่าความเร็วเท่ากันใช่ไหมครับ แต่ความจริงไม่ใช่

เขารู้ว่าเด็กชอบกีฬา จะอธิบายเด็กก็ต้องยกตัวอย่างกีฬา เขาจึงทำแอนนิเมชั่นให้เด็กจินตนาการว่า ถ้าเตะฟุตบอลจากรถไฟขบวนกลางให้เข้าประตูอยู่บนตู้รถไฟขบวนเหนือหรือใต้ หรือกลับกันก็ได้ จะเกิดอะไรขึ้น

ลูกบอลเป๋หมด ไม่เข้าประตูเลย เพราะขบวนเหนือจะเป๋ขวา ขบวนใต้จะเป๋ซ้าย

ทั้งนี้เพราะ ความเร็วของรถไฟที่ดูว่าเท่ากันนั้น เท่ากันเฉพาะความเร็วเชิงมุม คือองศาต่อชั่วโมงเท่ากัน ส่วนความเร็วเชิงเส้นหรือ กิโลเมตรต่อชั่วโมงนั้น ขบวนที่เส้นศูนย์สูตรเร็วกว่า เพราะเส้นรอบวงรอบโลกยาวกว่า

การเป๋ ทำให้น้ำวน และลมหมุน

แต่กระแสน้ำวนกับพายุหมุนในมหาสมุทร หมุนกันคนละทาง

ถึงแม้ว่า วัตถุทุกชนิด จะเป๋ขวาเหมือนกันในซีกโลกเหนือ และเป๋ซ้ายเหมือนกันในซีกโลกใต้ แต่ถ้าทิศทางการเคลื่อนที่ ถ้าตรงกันข้ามกัน มันก็หมุนกลับกัน

สำหรับลมหมุน หรือพายุหมุน เกิดจากอากาศร้อนลอยขึ้นสูง บริเวณใจกลาง หรือ "ตา" ของมัน อากาศเย็นกว่าโดยรอบจะวิ่งหรือพัดเข้าไป ถ้าเป็นซีกโลกเหนือ มันจะเป๋ขวา ตรงกลางจึงถูกปั่นหมุนวนซ้าย ส่วนซีกโลกใต้ก็กลับกัน

แต่กระแสน้ำหมุนวนในมหาสมุทรขนาดยักษ์ (gyre) จะหมุนกลับกัน เพราะน้ำอุ่นตรงกลางมหาสมุทรลอยขึ้นผิวน้ำจะไหลออกรอบตัว เมื่อซีกโลกเหนือเป๋ขวา น้ำจึงวนขวา นั่นคือ ในมหาสมุทรแปซิฟิกเหนือ และ แอตแลนติกเหนือ สองในห้าของกระแสน้ำหมุนวนยักษ์

ที่เหลืออีกสาม อยู่ที่มหาสมุทรในซีกโลกใต้ กระแสน้ำจึงวนซ้าย คือ มหาสมุทรแปซิฟิกใต้ แอตแลนติกใต้ และ มหาสมุทรอินเดีย (เหนือมหาสมุทรอินเดียเป็นแผ่นดินใหญ่ของทวีปเอเซีย)

ส่วนพายุหมุนตรงข้ามกับน้ำ เมื่อถามเจาะจงถึงไต้ฝุ่น ซึ่งเกิดบริเวณมหาสมุทรแปซิฟิกเหนือด้านตะวันตก จึงหมุนวนซ้าย

แปซิฟิกเหนือ มีด้านตะวันตก ก็ต้องมีด้านตะวันออกด้วย จะแบ่งทำไม และแบ่งตรงไหน

ตอบว่าแบ่งตรงไหนก่อน เพราะว่าง่ายหน่อย … แบ่งตรงเส้นเขตวัน (date line) กลางมหาสมุทรแปซิฟิกครับ

ส่วนแบ่งทำไม ต้องไปถามลุงแซม (ไม่รู้เหมือนกันว่า ทำไมเรียกมะกันว่า ลุงแซม)

คืออย่างนี้ครับ พายุหมุนรุนแรงในมหาสมุทร ที่จริงมันก็มีแค่สองอย่าง คือหมุนซ้ายในซีกโลกเหนือ และหมุนขวา ในซีกโลกใต้ มันก็ควรจะเรียกแค่สองอย่าง คือ ไต้ฝุ่น (typhoon) ในซีกโลกเหนือ และไซโคลน (cyclone) ในซีกโลกใต้

แต่พี่มะกันแกไม่สน แกจะเรียกพายุหมุนรุนแรงบนบก ว่า ทอร์นาโด (tornado) และเรียกพายุหมุนรุนแรงในทะเล ว่า เฮอริเคน (hurricane)

ดังนั้น เฮอริเคน จึงเป็นพายุหมุนรุนแรงที่เกิดในมหาสมุทรแอตแลนติกเหนือ และมหาสมุทรแปซิฟิกเหนือด้านตะวันออก ก็คือมหาสมุทรที่ขนาบอเมริกาไว้ทั้งสองข้างนั่นแหละ

เคยมีพายุหมุนเฮอริเคนที่เกิดในมหาสมุทรแปซิฟิกเหนือด้านตะวันออก แต่วิ่งข้ามเส้นวันมาอยู่ด้านตะวันตก ก็มีการถกเถียงกันว่า จะเปลี่ยนชื่อเป็นไต้ฝุ่นไหม สุดท้ายก็ไม่เปลี่ยน เรียกชื่อเดิม เหมือนกับฝรั่งต่างด้าว ข้ามแดนมา ก็ยังคงเป็นฝรั่งเช่นเดิม

แต่ถ้ามีคนถามว่า พายเฮอริเคนหมุนยังไง อย่าเพิ่งฟันธงตอบไปว่า หมุนซ้ายนะครับ เพราะ ในประวัติศาสตร์พายุหมุน มีเฮอริเคนอยู่หนึ่งลูกที่หมุนขวา ในปี 2004 คือ เฮอริเคนแคเธอรินา (Catarina)

ไม่ใช่ว่า เฮอริเคนลูกนี้ หมุนแหกคอกกลับด้านในซีกโลกเหนือหรอกนะครับ เพราะเกิดอยู่ในซีกโลกใต้ตามปกตินี่แหละ ความไม่ปกติมีเพียงว่า มันไปเกิดในที่ไม่เคยเกิด คือ มหาสมุทรแอตแลนติกใต้นั่นเอง ซึ่งเป็นบริเวณมหาสมุทรแห่งความโชคดี เพราะไม่เคยมีพายุหมุนรุนแรง อย่างมากก็แค่พายุโซนร้อน ยกเว้นแคเธอรินาลูกนี้ลูกเดียวแหละที่ถล่มบราซิลเสียยับเยิน

เอาละ ต่อไปถ้าครูถามว่า "ทำไมไต้ฝุ่นหมุนซ้าย" ครูอย่านึกว่า "เด็กกวน" นะครับ หากได้รับคำตอบที่เป็นเหตุเป็นผลมากเลยว่า …

"ก็เพราะดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกน่ะสิครับ" ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2021-11-28

ปริศนาคลาสสิก

⭕️ คำว่า "classic" นี่มันคลาสสิกจริงๆนะ เพราะมันหมายถึง "ดั้งเดิม" ก็ได้ หรือหมายถึงสำนวนวัยรุ่นคือ "เจ๋ง" ก็ได้ ผมจึงขอเรียกปริศนาเก่าแก่ แต่ยังทันสมัยนี้ว่า "ปริศนาคลาสสิก"

ปริศนาคลาสสิกที่ผมได้รับเมื่อไม่นานมานี้ มีมาตั้งแต่ปี 2015 เมื่อคุณแวนซ์ (Ashlee Vance) ผู้เขียนประวัติของ อีลอน มัสก์ (Elon Musk) บอกว่า อีลอน มัสก์ ชอบใช้ปริศนานี้ ถามผู้มาสอบสัมภาษณ์ เพื่อเข้าทำงานโครงการ รถอีวี เทสลา (Tesla) และโครงการอวกาศ สเปซเอ็กซ์ (SpaceX)

อีลอน มัสก์ ถามว่า …

"คุณยืนอยู่บนผิวโลก คุณเดินไปทางทิศใต้หนึ่งไมล์ เดินไปทางทิศตะวันตกหนึ่งไมล์ และเดินขึ้นเหนืออีกหนึ่งไมล์ แล้วพบว่าคุณกลับมาที่จุดเริ่มต้นพอดี … คุณอยู่ที่ไหน?"

ไม่ใช่เมืองไทยแน่นอน เพราะถ้าเดินอย่างที่ว่านั้น รับรองว่าจะห่างจากจุดเดิมไปอีกตั้งหนึ่งไมล์

ก่อนเฉลย ขอเล่าประวัติปริศนานี้ สักเล็กน้อย

ปริศนานี้เก่าแก่มาก โดย อีลอน มัสก์ ได้นำมาดัดแปลงนิดหน่อย ซึ่งไม่มีผลต่อคำตอบ เพราะเขาเปลี่ยนแค่การเดินเลี้ยวครั้งที่สอง จากเดิมให้เดินไปทางตะวันออกหนึ่งไมล์ ก็เปลี่ยนเป็นเดินไปทางตะวันตกหนึ่งไมล์แทน - ก็ไม่ต่างกัน เพราะครั้งที่สาม เดินขึ้นเหนือหนึ่งไมล์เหมือนกัน

ปริศนาเก่าแค่ไหนไม่ทราบได้ รู้แต่ว่าก่อนปี 2011 หลายปี เพราะ คุณทอลวอล์คาร์ (Presh Talwalkar) ได้โพสต์ปริศนานี้ไว้เมื่อ 2011-02-22 โดยบอกว่า หลายปีมาแล้ว บริษัทไมโครซอฟท์ ได้ใช้ปริศนานี้ในการถามเพื่อสอบสัมภาษณ์ … อีลอน มัสก์ คงปิ๊งไอเดีย

ไมโครซอฟท์ ถามว่า …

"มีกี่จุดบนโลก ที่คุณสามารถเดินทางหนึ่งไมล์ลงใต้ ไปทางตะวันออกหนึ่งไมล์ และขึ้นเหนือหนึ่งไมล์ แล้วกลับมาที่จุดเริ่มต้น"

โจทย์แทบไม่ต่างกัน คือคนหนึ่งไปทางตะวันออก อีกคนไปทางตะวันตก แต่คำถามต่างกันนิดหนึ่ง คือ อีลอน มัสก์ ถามว่าอยู่ที่ไหน ส่วนไมโครซอฟท์ ถามแบบแนะนำนิดๆ ว่า มีกี่จุด

ใช่แล้วครับ ส่วนใหญ่จะนึกไม่ถึงกัน นึกว่ามีจุดเดียว และส่วนใหญ่จะตอบกันได้ คือ ขั้วโลกเหนือ

ถ้าตอบไมโครซอฟท์ไปว่า 1 จุด ก็จะผิดไปเลย เพราะมันมีมากกว่านั้น

แต่ถ้าตอบ อีลอน มัสก์ ไปว่า ขั้วโลกเหนือ ถือว่าถูก เพียงแต่ว่า ถูกไม่หมด และ อีลอน มัสก์ ก็จะคอยดูว่า จะคิดต่อออกไปจากนี้ ให้ถูกมากขึ้นได้อย่างไร

นั่นก็คือ ลองไปพิจารณาบริเวณแถวขั้วโลกใต้บ้าง ห่างจากขั้วโลกใต้มาหน่อยเดียว ประมาณ 0.16 ไมล์ หรือ 1/(2π) จะมีวงกลมล้อมรอบขั้วโลกใต้ที่มีความยาวของเส้นรอบวง หนึ่งไมล์พอดี จากจุดไหนก็ได้บนเส้นนี้ ให้เดินขึ้นเหนือ คือหันหลังให้ขั้วโลกใต้ แล้วเดินไปหนึ่งไมล์ ก็จะเจอตำแหน่งที่เป็นคำตอบ

ทั้งนี้เพราะ ณ จุดนี้ เมื่อเดินลงใต้ คือเดินเข้าหาขั้วโลกใต้นั่นเอง ครบหนึ่งไมล์ ก็จะไปเจอเส้นรอบวงที่ว่านี้ และเมื่อเลี้ยวขวาไปทางตะวันตก หรือจะเลี้ยวซ้ายไปทางตะวันออกก็ได้ ก็คือเดินตามเส้นรอบวงนี่เอง ครบหนึ่งไมล์คือกลับมาที่เดิม เมื่อเดินขึ้นเหนือหนึ่งไมล์ จึงเป็นการเดินย้อนทางเดิมกลับไปจุดเริ่มต้น

ดังนั้นคำตอบตรงนี้จึงมากมาย เยอะแยะ เพราะเป็นจุดไหนก็ได้ ที่อยู่บนเส้นวงกลมรอบขั้วโลกใต้ ที่มีรัศมีประมาณ 1.16 ไมล์ อันเป็นวงกลมวงใหญ่ ล้อมรอบวงกลมวงเล็กที่มีเส้นรอบวงยาวหนึ่งไมล์

ตอบถึงตรงนี้ อีลอน มัสก์ อาจจะยิ้มเงียบๆ ดูว่าคนถูกสัมภาษณ์จะคิดอะไรต่อ เพราะว่า … มันยังไม่หมดครับ

นั่นคือ ถ้าขยับใกล้ขั้วโลกใต้เข้าไปอีกหน่อย ให้เส้นรอบวงเหลือแค่ครึ่งไมล์ (1/2) คราวนี้ก็สามารถเดินไปทางตะวันตกหรือตะวันออกหนึ่งไมล์แล้วกลับมาที่เดิมได้เหมือนกัน เพียงแต่ว่าต้องเดินสองรอบ ดังนั้น คำตอบอีกชุด อยู่บนเส้นรอบวงที่อยู่เหนือขึ้นไปหนึ่งไมล์ ซึ่งมีมากมายเช่นกัน

และถ้าเส้นรอบวงเล็กลงไปอีก เหลือแค่ 1/3 ไมล์ ก็ได้เหมือนกัน ถ้าเดินวน 3 รอบ

คำตอบจึงมีอีกหลายชุด เยอะแยะไปหมด คือเดินวนตั้งแต่ 1, 2, 3 .. ไปเรื่อยๆ กี่รอบก็ได้

สุดยอดจริงๆ ปริศนานี้ คนคิดก็ช่างคิดเสียจริงๆ

ยังไม่หยุดแค่นี้ครับ เพราะมีบางคนไปแต่งเติมเสริมต่อเป็นปริศนาใหม่ว่า …

ชายคนหนึ่ง เดินลงทิศใต้หนึ่งไมล์ เดินไปทางตะวันตกหนึ่งไมล์ เดินขึ้นไปทางทิศเหนืออีกหนึ่งไมล์ แล้วกลับมาที่เดิมพอดี และเจอหมีตัวหนึ่งอยู่ที่นั่น คำถามคือ … หมีตัวนั้นสีอะไร?

ถามไปได้ยังไง - กวนหรือเปล่า

ที่ถามถึงสีขนของหมีนั้น ไม่ได้ถามกวนนะครับ เพราะ คิดกันได้อยู่แล้วว่า หนึ่งในสถานที่ที่กลับมาที่เดิมได้คือ ขั้วโลกเหนือ และหมีที่ขั้วโลกเหนือมีอยู่ ชนิดเดียวคือ หมีขาว ส่วนใครที่คิดถึงบริเวณขั้วโลกใต้ด้วย … ขอบอกว่า ที่นั่นไม่มีหมีครับ

ยังดีที่ ออสเตรเลียอยู่ห่างขั้วโลกใต้ออกมาเยอะหน่อย ไม่งั้น คงมีคนตอบสีเทาน้ำตาลของหมีโคอาล่ากันบ้างหรอกน่า ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2021-11-21

มัลติทาสกิ้ง

⭕️ อย่าได้แปลกใจนะครับ ที่ชื่อเรื่องวันนี้เป็นภาษาต่างด้าว เพราะผมลองให้ Google แปลคำว่า "multitasking" เผื่อจะได้คำไทยเก๋ๆ กลับได้คำตอบออกมาว่า "การทำงานหลายชนิดเวลาเดียวกัน" ยาวไปหน่อย และไม่ถูกใจนัก เพราะไม่ต้องเป็นการทำงานก็ได้ ... งั้นผมขอเรียกทับศัพท์ก็แล้วกัน - สั้นดี และเป็นที่เข้าใจกันอยู่แล้ว

ที่ไปที่มาก็คือ ผมได้รับคำถามจากเพื่อนพ้อง ให้ช่วยหาเหตุผลไขข้อข้องใจเรื่องที่ฝรั่งเขาส่งต่อกัน ที่แปลความได้ว่า ...

"ถ้าใช้เท้าขวา ยกขึ้น หมุนควง เหมือนเขียนเลขศูนย์ ตามเข็มนาฬิกา คือวนขวา ขณะที่หมุนควงอยู่นั้น ให้ใช้มือขวา เขียนเลข 6 ในอากาศ คือใช้มือหมุนทวนเข็มนาฬิกา หรือวนซ้ายนั่นเอง จะพบว่า เท้าขวาจะหมุนกลับข้างมาหมุนตามมือ"

เพื่อนลองทำดู บอกว่า ใช่เลย

ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น

เพื่อนอีกคน เปรยเชิงถามว่า ...

"จิตเดียว บังคับกายเดียว(แขนและขา ก็คือกายเดียว) ทำได้อย่างเดียว ในขณะเดียวเท่านั้น ?"

จริงหรือ? นั่นน่ะสิ

เพิ่งไปอ่านเจอว่า ฝรั่งเขาเอาไปเล่นสนุกๆกันในงานปาร์ตี้ มาเป็นสิบปีแล้ว เพราะมันดูตลกดี และส่วนใหญ่จะทำไม่ได้

ผมใช้คำว่า "ส่วนใหญ่" เพราะบางคนทำได้ครับ … ก็ต้องเรียกว่า ไม่ธรรมดา เพราะสามารถทำสิ่งที่ทำได้ยาก

นักศึกษาวิศวกรรมศาสตร์คนหนึ่ง แห่งสถาบันเทคโนโลยีวิทยาศาสตร์และวิศวกรรม ที่อินเดีย (ชื่อ Ankit Pilania ป่านนี้คงจบแล้วละ เพราะตั้งหกปีมาแล้วที่โพสต์ข้อความนี้) เป็นคนหนึ่งที่ทำได้

เขาตอบคำถาม "ทำไมคนเราจึงหมุนมือตามเข็มนาฬิกา และหมุนขาข้างเดียวกัน ทวนเข็มนาฬิกา ไม่ได้" นี้ว่า …

"ทำได้ครับ ให้ทำอย่างนี้ เริ่มด้วยการหมุนขาก่อน แต่ต้องทำให้นานหน่อย เช่นสัก 30 วินาที แล้วปล่อยให้ขาหมุนไปอย่างนั้นเรื่อยไปไม่ต้องหยุด แล้วค่อยมาตั้งใจหมุนแขนในทิศทางที่ต้องการ"

คนทำได้ก็พูดเหมือนง่ายสิครับ ผมเองยังทำไม่ได้เลย เหมือนกับเปียโนของลูกชาย ผมลองไปเคาะเล่น ก็ทำได้แค่ใช้มือขวามือเดียว ต๊อกแต๊กไป ไม่สามารถใช้ทั้งมือซ้ายและมือขวา เล่นโน้ตคนละตัว พร้อมกันได้ แต่ลูกชายเขาทำได้ เพราะฝึกหัดมาตั้งแต่เล็ก จนแยกประสาทซ้ายขวาได้

ฝรั่งเขาเรียกการทำอะไรที่มากกว่าหนึ่งอย่างได้ในเวลาเดียวกันนี้ว่า multitasking

ในการรับสมัครงานบางแห่ง เขาอาจจะสนใจคนที่สามารถทำงานได้หลายๆอย่างในเวลาเดียวกัน ทั้งโทรศัพท์ เช็คไลน์ ดูอีเมล์ ทำรายงาน ทำโปรแกรมนำเสนอ อะไรต่ออะไรจิปาถะ

แต่ทุกอย่างมีข้อดีข้อเสีย เพราะถ้าสมาธิไม่ดี การทำหลายๆอย่างในเวลาเดียวกัน ย่อมมีโอกาสผิดพลาดได้มากกว่า - ก็แลกกันไป

บางคนจึงชอบทำทีละอย่าง แต่เรียงลำดับความสำคัญให้ดีก็แล้วกัน

แต่เราทำทีละอย่างจริงหรือ

เคยไหม ที่เราเดินไป โทรศัพท์ไป

เคยไหม ที่เราทานข้าวไป แล้วคุยไปด้วย … ถ้าเป็นตอนเด็ก จะถูกผู้ใหญ่ดุ

นึกดูดีๆ จะเห็นว่า ร่างกายเราถูกจิตใจสั่งให้ทำมากกว่าหนึ่งอย่าง แทบจะตลอดเวลา การรวมใจเหลือเพียงหนึ่ง จึงเป็นเป้าหมายสุดยอดของนักสมาธิ

สิ่งเหล่านี้ก็เป็น multitasking เหมือนกัน แล้วเราทำได้อย่างไร

การจะเป็น "จิตเดียว … ทำได้อย่างเดียว ในขณะเดียว" อย่างที่เพื่อนเขาว่า จะต้องมีตัวช่วย

ตัวช่วยนั้นก็คือ สิ่งที่ฝรั่งเขาเรียกว่า "ซีพีจี" (CPG: Central Pattern Generator) ซึ่งเป็นวงจรประสาทที่สั่งการกล้ามเนื้อร่างกาย ให้ทำสิ่งที่เป็นจังหวะซ้ำๆได้เอง โดยใจไม่ต้องสั่งก็ได้

ซีพีจี จึงไปควบคุมการเดิน ว่ายน้ำ หายใจ หรือการเคี้ยวอาหาร

ถ้า ซีพีจี โปรแกรมไว้แล้ว ใจไม่ต้องสั่ง มันก็ทำได้เอง และจะเป็นอย่างนั้นไปตลอด จนกว่าจะมีการบังคับแก้ไข อย่างเช่น ท่าเดิน บางคนเดินอยู่ตั้งไกล แต่แค่เห็นท่าเดินแล้ว รู้เลยว่า เป็นคนนี้แน่

เมื่อเราหายใจโดยไม่ต้องคิด เดินได้โดยไม่ต้องคิด ใจเราถึงคิดทำอย่างอื่นได้ด้วย

ก็เป็นไปได้ว่า หนุ่มอินเดียคนนั้นฝึกจน ซีพีจี สั่งหมุนขาได้แล้วปล่อยไปเลย แล้วใจมาสั่งหมุนแขน วนกลับมาอีกด้านหนึ่งได้

เรื่อง multitasking นี้ บางทีก็เป็นเรื่องจำเป็นในบางอาชีพ เช่น นักบิน ดังนั้น การคัดเลือกผู้ที่จะเป็นนักบิน นอกจากการสอบข้อเขียนตามปกติแล้ว ยังมีการสอบอีกอย่าง โดยมีศัพท์เรียกง่ายๆเป็นที่รู้กันว่า "เดินจุด"

วิธีการก็คือ เขาจะให้เอาดินสอหรือปากกามาจิ้มเดินจุดบนกระดาษทั้งสองมือ ไม่ให้พลาด ขณะเดียวกัน กรรมการสอบก็จะถามคำถามให้คิดไปด้วย เช่น sheraton มีอักษรอะไรบ้าง หรือมีอักษรทั้งหมดกี่ตัว อย่างนี้เป็นต้น แต่มือที่เดินจุดอยู่นั้น ห้ามหยุด หรือสะดุด จึงต้องฝึกหัดแยกประสาทให้ได้

ถ้าให้ผมทำ ก็เสร็จแน่ๆ … เสร็จนี่ไม่ใช่ทำเสร็จ แต่หมายถึง ทำไม่ได้ครับ ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2021-11-14

สนิม

⭕️ สนิมเหล็กเกิดแต่เนื้อ ในตน

กินกัดเนื้อเหล็กจน กร่อนขร้ำ

บาปเกิดแก่ตนคน เป็นบาป

บาปย่อมทำโทษซ้ำ ใส่ผู้บาปเองฯ

... โคลงโลกนิติ

อย่าเพิ่งด่วนสรุปว่า ผมจะเปลี่ยนแนวเขียนเป็นเรื่องการเมืองนะครับ

คือเมื่อผมไปค้นหาโคลงโลกนิติฉบับเต็ม เพื่อจะเอามาโปรยหัวเริ่มเรื่อง ปรากฏว่า มีบทความที่แปะโคลงนี้จั่วหัว ถึงสองบทความ เรียกว่า ต่างคนต่างคิด บังเอิญใจตรงกัน ที่คิดว่า การนำข้อความโบราณมานำเรื่อง มันดูขลังดี

ที่สำคัญ ทั้งสองบทความ เป็นเรื่องการเมืองทั้งคู่เลย

แต่ ... ผมปล่าวน้า เขาว่ากันเอง (สำนวนยังกับเพลงลูกทุ่งเลยทีเดียว) ส่วนผม ไม่ข้องแวะเรื่องการเมืองอยู่แล้ว

การเอาสนิมไปเปรียบเปรยนี้ มีทั้งไทยและเทศ และมีในหลายๆด้านเช่น ศิลปะ ดนตรี และวรรณกรรม

ส่วนผมจะเขียนเรื่องสนิมจริงๆของเหล็ก ไม่ใช่จะไปเปรียบเปรยอะไร

ผมว่า ทุกคนคงรู้กันอยู่แล้วละ เรื่องเหล็กจะขึ้นสนิมได้ด้วยสองปัจจัยประกอบกัน คือ ออกซิเจน กับ น้ำ ขาดอย่างใดอย่างหนึ่ง ไม่เกิดสนิม

ดังนั้น ทิ้งเหล็กไว้เฉยๆในอากาศ เหล็กก็เป็นสนิมได้ เพราะมีครบทั้งออกซิเจนและความชื้นในอากาศปกติ

และถ้าปล่อยนานไป เหล็กไม่เหลือเลยนะครับ เพราะสนิมมันพรุน ดังนั้น ทั้งความชื้นและอากาศสามารถซึมผ่านเข้าไปข้างในถึงเนื้อเหล็กได้

ถ้าตัดออกซิเจนหรือความชื้น อย่างใดอย่างหนึ่ง สนิมก็เกิดยากแล้ว

อย่างเช่น ช่วงโควิดระบาดนี้ มีผลต่อธุรกิจการบินมากมาย เครื่องบินต้องจอดนิ่ง ไม่ได้ขึ้นบินหลายลำ จึงต้องหาที่จอดดีๆ ถึงแม้บางลำอาจจะขึ้นบินอีกไม่ได้แล้ว แต่ชิ้นส่วนบางอย่าง ก็อาจรีไซเคิลกลับไปใช้ประโยชน์ได้ ไม่ใช่ปล่อยให้สนิมเล่นงาน จำเป็นต้องหาที่จอดเหมาะๆ อย่างเช่นบริเวณทะเลทรายในรัฐอริโซนาของสหรัฐอเมริกา ซึ่งมีอากาศแห้ง ความชื้นต่ำ สนิมเกิดยาก

การที่จะไม่ให้เหล็กถูกน้ำ บางทีก็หลีกเลี่ยงไม่ได้ ตัวอย่างเช่น หม้อน้ำในโรงงานอุตสาหกรรม จึงต้องป้องกันไม่ให้ท่อน้ำที่เป็นเหล็กเจอกับออกซิเจน ด้วยการใช้สารเคมีกำจัดออกซิเจนที่ละลายอยู่ในน้ำ หรือเวลาหยุดเครื่องนานๆ ก็อาจใช้วิธีถ่ายน้ำทิ้ง แล้วอัดไนโตรเจนเข้าไปแทนที่อากาศ จะได้ไม่เจอทั้งน้ำและออกซิเจน

ความที่เหล็กจ้องอยู่ตลอดเวลา ที่จะรวมกับออกซิเจน แล้วกลายเป็นสนิม ที่พวกนักเคมีชอบเรียกให้ยาวหน่อยว่า ออกไซด์ของเหล็ก ในธรรมชาติจึงมีแต่ออกไซด์ของเหล็กนี่แหละ เวลาคนเราจะเอาเหล็กมาใช้ จึงต้องนำแร่เหล็ก หรือออกไซด์ของเหล็กนี้มาผ่านขบวนการถลุงเหล็ก เพื่อกำจัดออกซิเจนออกไปให้เหลือแต่เหล็ก เพื่อนำไปใช้งาน

เหล็ก เป็นธาตุที่น่าสนใจ ไม่แต่เพียงนักอุตสาหกรรม แต่ข้ามเลยไปถึงนักดาราศาสตร์ด้วย

จักรวาลวิทยา กล่าวถึงการกำเนิดจักรวาลว่า เริ่มจากการเกิดธาตุเบา คือไฮโดรเจน อันเป็นเชื้อเพลิงหลักของดาวฤกษ์ต่างๆ รวมทั้งดวงอาทิตย์ของเราด้วย ซึ่งมันจะหลอมรวมกัน กลายเป็นธาตุหนักกว่า คือฮีเลียม แล้วคายพลังงานนิวเคลียร์ฟิวชั่น กลายเป็นแสงอาทิตย์ที่เป็นแหล่งพลังงานหลักของโลกในทุกวันนี้

ในภาพรวมของจักรวาล มีการอัดรวมกันของธาตุเป็นธาตุที่หนักขึ้นเรื่อยๆ เพื่อคายพลังงานนิวเคลียร์ฟิวชั่น เช่นการเกิดระเบิดของกลุ่มดาวที่อัดเข้ามาชนกัน ที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวา

นานไป เศษซากดาวที่มีธาตุหนักปนอยู่ด้วยเหล่านี้ ก็อาจถูกดูดไปวิ่งวนรอบดาวฤกษ์เกิดใหม่ เป็นบริวารของดาวพวกนี้ไป เช่นโลกเราเป็นต้น

โลกเรา จึงเป็นวัสดุรีไซเคิลของจักรวาล ที่เกิดจากการระเบิดของซูเปอร์โนวาตั้งแต่สมัยไหนก็ไม่รู้ พอบ้านแตก ก็มาอาศัยพึ่งใบบุญเป็นบริวารของดวงอาทิตย์ โดยพกของมีค่าติดตัวมานิดหน่อย เป็นพวกโลหะหนัก เช่นทองคำ ยูเรเนียม รวมทั้งเหล็ก

ความพิเศษของเหล็กในแง่จักรวาลวิทยา ก็คือ มันจะเป็นธาตุสุดท้ายของจักรวาลที่จะเหลือซากอยู่

ทั้งนี้เพราะ พลังงานที่คายออกจากธาตุที่เบา คือพลังงานนิวเคลียร์ฟิวชั่น ที่เกิดจากการรวมตัวของธาตุที่เบา กลายเป็นธาตุที่หนักขึ้น เช่นพลังงานในดวงอาทิตย์

ตรงกันข้าม พลังงานที่คายออกจากธาตุที่หนัก คือพลังงานนิวเคลียร์ฟิสชั่น ที่เกิดจากการแตกตัวของธาตุหนัก เป็นธาตุที่เบากว่า เช่นโรงไฟฟ้าปรมาณู

จุดแบ่ง ที่เป็นกรรมการกลางของพลังงานนิวเคลียร์ทั้งสองชนิดนี้ คือ เหล็ก ครับ

ธาตุที่เกิดพลังงานนิวเคลียร์แบบรวมตัว ต้องเบากว่าเหล็ก เมื่อรวมตัวแล้วจะหนักใกล้เหล็กเข้าไปทุกที

และธาตุที่จะทำให้เกิดพลังงานนิวเคลียร์แบบแตกตัว ต้องหนักกว่าเหล็ก เมื่อแตกตัวแล้วจะเบาขึ้น ใกล้เหล็กเข้าไปทุกทีเช่นกัน

นักจักรวาลวิทยา จึงทำนายจุดจบของจักรวาลเราแบบเว่อร์ๆว่า สุดท้ายปลายโต่ง ในอนาคตกาลเบื้องหน้าโน้น  จักรวาลเราจะเหลือแต่เหล็ก

ก็ปล่อยให้ฝรั่งฝันเฟื่องกันไป ให้เพี้ยนใกล้บ้าเข้าไปอีกนิด เพราะเป็นหนึ่งใน อจินไตย หรือสิ่งที่ไม่ควรคิด สี่ประการ เพราะไม่อาจเข้าใจได้ด้วยความนึกคิดของตนเอง คือ ...

หนึ่ง พุทธวิสัย หรือวิสัยของพระสัพพัญญูญาณ

สอง ฌาณวิสัย หรือวิสัยแห่งอิทธิฤทธิ์ของผู้มีฌาณ

สาม กรรมวิสัย หรือ วิสัยของกฎแห่งกรรม

และสี่ โลกวิสัย คือโลกเกิดมาได้อย่างไร ต่อไปจักรวาลจะเป็นอย่างไร

วางพระไตรปิฎกแล้วกลับมาคุยเรื่องสนิมเหล็กกันต่อดีกว่า

สนิม หรือออกไซด์ของเหล็กมีสองอย่าง คือพวกที่มีสีออกดำๆ เนื้อแน่น แข็งหน่อย ไม่ค่อยร่วน เช่นที่มีอยู่ในแร่เหล็ก กับพวกที่มีสีออกแดงๆ หรือน้ำตาลแดง ซึ่งมักจะร่วน เมื่อเหล็กที่เราใช้งานกลายเป็นสนิม

บางอุตสาหกรรมจึงใช้วิธีเกลือจิ้มเกลือในการป้องกันเหล็กเป็นสนิม ด้วยการทำให้มันเป็นสนิมบางๆที่ผิวเพื่อเคลือบเนื้อเหล็กชั้นในไว้ แต่ต้องเป็นสนิมเนื้อแน่นสีดำ ไม่ใช่สนิมแดงที่ร่วนซุย

อุตสาหกรรมที่ว่านี้ คืออุตสาหกรรมทำอาวุธปืน และอาจจะนำวิธีการนี้ ไปทำเครื่องไม้เครื่องมืออย่างอื่นด้วยก็ได้ เพียงแต่ว่า การใช้สนิมเหล็กเคลือบเหล็กนี้มันป้องกันได้ไม่เต็มที่ ยังไงก็จะต้องชะโลมน้ำมันกันไว้อีกชั้นหนึ่ง

การป้องกันการเกิดสนิม ก็มีสารพัดวิธี อย่างเช่น ลงทุนเปลี่ยนวัสดุไปใช้เหล็กที่มีส่วนผสมของโครเมียมออกไซด์ ที่เรียกว่า เหล็กไม่เป็นสนิม หรือ สแตนเลส

บางทีที่เห็นได้บ่อย คือ เอาเหล็กไปชุบสังกะสี เคลือบมันซะ

แต่ที่พบเห็นเป็นเป็นประจำ คือ ทำการล้างด้วยสารเคมีเป็นระยะๆ แน่นอนว่า มันต้องมีค่าใช้จ่าย

เมื่อไม่นานมานี้ มีเทคโนโลยีอีกอย่าง ในการกำจัดสนิมภายในท่อ ผมขอไม่พูดถึงยี่ห้อก็แล้วกัน เดี๋ยวจะหาว่าเป็นการโฆษณาให้ เพราะบริษัทตัวแทนในบ้านเราก็เพิ่งตั้งก่อนโควิดมาหน่อยเดียว แต่โรงงานในเยอรมันและตัวแทนในอเมริกา มีมานานแล้วละ

ที่แปลก ก็คือเทคโนโลยีที่เขาอ้างในการใช้กำจัดสนิมในท่อนี่แหละ

แปลกยังไงรู้ไหมครับ ... แปลกตั้งแต่เริ่มติดตั้งเข้าใช้งานนั่นเลย

คือ เขาเพียงแต่นำวงแหวน ที่แยกเป็นสองชิ้น บนกับล่าง เอามาประกบเป็นปลอก รอบท่อตรงจุดที่ต้องการป้องกันไม่ให้เกิดสนิมภายใน เช่น ก่อนเข้าถังน้ำ ติดตั้งเสร็จภายในห้านาที

ครับ มีปลอกหุ้มท่อตัวเดียวแค่นี้เอง ไม่มีการต่อสายเพื่อเป็นแหล่งพลังงานอะไรทั้งสิ้น - งงสิครับ ว่ามันทำงานได้ยังไงที่จะไปขจัดสนิมในท่อได้

ตามไปดูคลิปแนะนำผลิตภัณฑ์ของเขา ก็บอกว่าเพียงว่า ใช้หลักการ การเสริมกันและหักล้างกันของความถี่ในระดับโมเลกุล ของความถี่ตามธรรมชาติของเหล็กออกไซด์ เขย่าให้มันหลุดออกไป

ก็พอทราบมาบ้างว่า ตามทฤษฎีควอนตัม สรรพสิ่งทุกอย่างมันมีความถี่ธรรมชาติของมันอยู่ เพราะความถี่คือพลังงาน

และใครที่เคยใช้หูฟังในเครื่องบิน คงจะนึกออกว่า เขาจะมีหูฟังที่ช่วยกำจัดเสียงรบกวนที่เป็นแบ็คกราวนด์ เช่นเสียงฮัมของเครื่องบิน โดยสร้างความถี่เดียวกันและดังเท่ากันขึ้นมา แต่เลื่อนเฟสไปหน่อย ทำให้เสียงหักล้างกันจนเงียบไป

แต่ปัญหาคาใจของผมก็คือ อุปกรณ์ที่อยู่นอกท่อ มันจะส่งคลื่นเข้าไปเขย่าสนิมในท่อได้ยังไง ในเมื่อไม่มีแหล่งพลังงานอะไรเลย

เขาบอกว่า สิ่งที่อยู่ภายในวงแหวนวิเศษนั้น เป็นความลับทางธุรกิจจากโรงงาน

ถ้าจะเทียบเรื่องนี้ให้ใกล้เคียง ก็คงเหมือนกับเราไปซื้อแผ่นแปะจากร้านขายยาจีนมาแปะหลังแปะเอวแก้ปวด ไปถามเถ้าแก่เจ้าของร้านแบบเจาะลึก นู่นนี่นั่น เถ้าแก่อาจจะตอบว่า ...

"ลื้อซื้อไปแปะหลัง แปะเอว แล้วหายปวก มันก็เลื่องของลื้อ แต่อั๊วจะทำแผ่งแปะนี่ยังงาย มังก็เลื่องของอั๊ว เพราะมังเป็ง ...

กอเอี๊ยะ !!" ๏๛

  ... @_@ ...

วัชระ นูมหันต์

2021-11-07

ควอนตัม

⭕️ ผมได้รับการบ้านที่ยากข้อหนึ่งคือ ...

"อยากให้เขียน เรื่อง ควอนตัม เป็นภาษาง่ายๆ"

ยอมรับว่า ควอนตัม ไม่ใช่เรื่องง่าย ผมจึงอยากจะลองเพิ่มข้อจำกัดในการเขียนคราวนี้ว่า ...

ข้อที่หนึ่ง เน้นพูดถึงแต่ตัวที่คนรู้จักทั่วไป ตัวไหนที่คนไม่รู้จัก แม้จะมีพูดถึงในเชิงวิชาการ ก็จะข้ามไปเสียบ้าง

และข้อที่สอง ไม่ใช้คำต่างชาติต่างภาษา ใช้ภาษาไทยล้วน เขียนทับศัพท์ไปเลย

เผื่อจะช่วยความรู้สึกทางใจได้บ้าง ให้รู้สึกว่าไม่ยากนัก

ว่ากันตามจริง นับตั้งแต่ลูกแอปเปิ้ลตกใส่หัวนิวตัน จนเขาคิดเรื่องแรงโน้มถ่วงมาอรรถาธิบายปรากฏการณ์รอบๆตัวได้ พวกเราก็เข้าอกเข้าใจได้ระดับหนึ่ง ทว่า ทฤษฎีของเขาใช้อธิบายได้แต่ในสิ่งที่ตาของมนุษย์มองเห็นเท่านั้น สิ่งที่เล็กเกินไป ระดับอะตอม และใหญ่เกินไป เช่นดวงดาวและจักรวาล ไม่สามารถจะอธิบายได้

ยกตัวอย่างเช่น ไม่สามารถอธิบายว่า แสงที่ควรจะเดินเป็นเส้นตรง กลับโค้งเมื่อวิ่งเฉียดผ่านดวงดาวที่มีมวลเยอะๆ เช่นดวงอาทิตย์ ตำแหน่งของดวงดาวจึงเขยิบย้ายที่ เมื่อมองเฉียดผ่านขอบดวงอาทิตย์ ซึ่งจะพิสูจน์ให้เห็นได้เฉพาะเมื่อตอนเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงเท่านั้น คือเมื่อไม่มีแสงอาทิตย์มาบดบังแสงดาว

หรือคำถามว่า ทำไม อิเล็กตรอน ที่วิ่งวนอยู่รอบนิวเคลียส หรือแกนกลางของอะตอม จึงไม่ถูกดูด จนตกลงไปที่แกนของอะตอมบ้าง ไม่เหมือนดาวเทียม ที่บางครั้งก็ตกลงมาบนโลกของเรา

เรื่องนี้ คุณปู่พลังค์ มีคำตอบ

คงจำ แมกซ์ พลังค์ เพื่อนซี้ของ อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ ได้นะครับ เพราะทั้งคู่เป็นสองนักฟิสิกส์ผู้ยิ่งใหญ่ตลอดกาล

ไอน์สไตน์ มีสมการคู่กาย ที่บอกว่า มวลคือพลังงาน เพราะ พลังงานเท่ากับ มวลคูณกับค่าคงที่ คือ ความเร็วแสงยกกำลังสอง ของที่เล็กกระจิ๊ดระดับอะตอม จึงมีการเรียกหน่วยวัดประหลาดๆ ไม่เหมือนของใหญ่ๆ โดยเรียกหน่วยพลังงานว่า อิเล็กตรอนโวลท์ ไม่เรียกจูล และเรียกหน่วยวัดมวลว่า อิเล็กตรอนโวลท์ต่อความเร็วแสงยกกำลังสอง ไม่เรียกกิโลกรัม เพราะหน่วยวัดโตเกินไป

พลังค์ ก็มีสมการคู่กายเกี่ยวกับพลังงานเหมือนกัน เขาบอกว่า ความถี่ คือพลังงาน หรือ พลังงานเท่ากับ ความถี่คูณกับค่าคงที่ และค่าคงที่อันนี้ก็ได้รับเกียรติให้มีชื่อเรียกตามชื่อของเขา คือ "ค่าคงที่ของพลังค์" นั่นเอง

เมื่อสามปีที่แล้ว ใครที่อยู่ในแวดวงของมาตรฐานการวัด คงทราบแล้วว่า มาตรฐานความยาวหนึ่งเมตร ได้เปลี่ยนจาก "ไม้เมตรมาตรฐาน" มาเป็นการคำนวณจาก "ค่าคงที่ของพลังค์" นี่แหละ

พลังค์ และ ไอน์สไตน์ เป็นคู่เสริมบารมีซึ่งกันและกัน

หลังจากที่พบว่า ทฤษฎีของนิวตัน ไม่สามารถอธิบายถึงสิ่งที่เล็กกระจิ๋วหลิวระดับอะตอม และสิ่งที่ใหญ่มหึมาอย่างดวงดาวได้ จึงเกิดทฤษฎีใหม่ขึ้นมาอีกสองทฤษฎี ที่เขย่าความรู้สึกของคนทั่วไปพอสมควร นั่นก็คือทฤษฎีควอนตัม ที่เริ่มจากพลังค์ และ ทฤษฎีสัมพันธภาพ ที่เริ่มจากไอน์สไตน์

เมื่อคราวที่ไอน์สไตน์ เสนอทฤษฎีสัมพันธภาพขึ้นมาใหม่ แทบทุกคนที่อยู่ในแวดวงวิชาการ งุนงงกันหมด รางวัลโนเบลที่ไอน์สไตน์ได้นั้น ได้จากเรื่องอื่น ไม่ใช่เรื่องนี้ เพราะกรรมการรางวัลโนเบล อาจจะกำลังงงเรื่องทฤษฎีสัมพันธภาพกันอยู่

แต่คนที่ไม่งง และสนับสนุนทฤษฎีของไอน์สไตน์นี้เต็มตัว ก็คือพลังค์นั่นเอง

มาดูทฤษฎีควอนตัมของพลังค์บ้าง